Lista de mamíferos de Venezuela
7
ANARTIA
Publicación del Museo de Biología de la Universidad del Zulia
ISSN 1315-642X (impresa) / ISSN 2665-0347 (digital)
https://doi.org/10.5281/zenodo.10433912 / Anartia, 36 (junio 2023): 7-35
Mamíferos de Venezuela: lista actualizada 2023 y comentarios
taxomicos
Mammals of Venezuela: updated list 2023 & taxonomic comments
Salvador Boher Bentti
1
, Mercedes Salazar Candelle
2
& Carmen Ferreira Marques
2
1
Sociedad Venezolana de Ciencias Naturales (SVCN), Urbanización El Marqués, Calle Cumaco, Caracas, Venezuela.
2
Centro Museo de Biología de la Universidad Central de Venezuela, Instituto de Zoología y Ecología Tropical, Facultad de Ciencias,
Universidad Central de Venezuela. Caracas, Venezuela.
Correspondencia: salador.boher@gmail.com
(Recibido: 27-09-2023 / Aceptado: 10-12-2023 / En línea: 26-12-2023)
RESUMEN
Se presenta una lista actualizada de los mamíferos registrados en Venezuela, que comprende 409 especies categorizadas en
14 órdenes, 49 familias y 193 géneros. Ello representa un aumento de 2 familias, 9 géneros y 19 especies con respecto a la
lista publicada en el 2012; un total de 33 especies (8,0%) son endémicas del país. Los órdenes más diversos son Chirop-
tera (42,3%) y Rodentia (25%), que juntos representan dos tercios (67%) del número total de especies. Desde la última
recopilación nacional, se describieron 16 nuevas especies, se aceptaron 36 cambios taxonómicos, se incluyeron 7 nuevos
registros geográcos y se excluyeron 40 especies. De las 6.544 especies vivientes registradas a nivel mundial, el 6,3% tienen
poblaciones en el país. De las especies evaluadas por la UICN (2023) y por el Libro Rojo de la Fauna Venezolana (2015)
un total de 28 (6,8 %) y 60 (14,3%) respectivamente, fueron clasicadas dentro de alguna categoría de amenaza global. En
este trabajo se siguieron los criterios establecidos por Sánchez & Lew (2012), al tiempo que se revisaron diversas publica-
ciones cientícas y se consultaron bases de datos nacionales e internacionales. Con esta actualización, se busca contribuir
al inventario de la diversidad biológica del país y servir de documento técnico de referencia para el estudio de las amenazas
que enfrentan sus ecosistemas.
Palabras clave: especies endémicas, inventario faunístico, Mammalia, sistemática, taxonomía.
ABSTRACT
An updated list of mammals recorded in Venezuela is presented, comprising 409 species categorized in 14 orders, 49 fami-
lies and 193 genera. is represents an increase of 2 families, 9 genera and 19 species with respect to the list published in
2012; a total of 33 (8.0%) species are endemic to the country. e most diverse orders are Chiroptera (42.3%) and Roden-
tia (25%), which together account for two-thirds (67%) of the total number of species. Since the last national compilation,
16 new species were described, 36 taxonomic changes were accepted, 7 new geographic records were included and 40
species were excluded. Of the 6,544 living species registered worldwide, 6.3% have populations in the country. Of the spe-
cies evaluated by the IUCN (2023) and the Red Book of Venezuelan Fauna (2015), a total of 28 (6.8%) and 60 (14.3%)
respectively, are classied within some category of global threat. In this work, the criteria established by Sánchez & Lew
(2012) were followed, while various scientic publications were reviewed and national and international databases were
consulted. e purpose of this update is to contribute to the inventory of the countrys biological diversity and to serve as
a technical reference document for the study of the threats faced by its ecosystems.
Keywords: endemic species, faunal inventory, Mammalia, systematics, taxonomy.
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
8
INTRODUCCIÓN
La diversidad biológica es dinámica, evoluciona y cam-
bia continuamente en función de las variaciones bióticas y
abióticas, por lo tanto, es necesario registrar y monitorear
su estado en el tiempo y el espacio (Issac et al. 2004). Tal
dinamismo requiere una taxonomía que precisamente re-
eje la realidad biológica fundamental para el estudio de la
diversidad y la interpretación de los resultados (Burgin et
al. 2018).
A nivel global se reconocen 6.544 especies de mamí-
feros vivientes, distribuidos en 27 órdenes, 167 familias y
1.314 géneros (ASM 2023), en comparación con las 6.399
especies publicadas por Burgin et al. (2018). La tasa pro-
medio de descripción de nuevas especies a nivel mundial,
es de aproximadamente 25 especies por año, siendo el
Neotrópico la región biogeográca con el mayor número
de especies de mamíferos (Burgin et al. 2018).
Aún cuando en general se asume que los mamíferos
han sido relativamente bien estudiados, para el caso de
las zonas tropicales el conocimiento de los patrones de
diversidad de este grupo de vertebrados presenta muchos
vacíos de información (Ceballos & Ehrlich 2009, Ramí-
rez-Chaves et al. 2016). Esto se ve reejado en la nueva era
de la taxonomía integrativa que combina herramientas de
morfología, morfometría y biología molecular, revelando
una diversidad que ha sido pasada por alto, e impulsando
un nuevo período de avances en la mastozoología regional,
apoyado por los trabajos de campo y la revisión de colec-
ciones biológicas (uintela et al. 2020). Por ejemplo, los
cérvidos neotropicales del género Mazama Ranesque,
1817, han mostrado gran similitud morfológica pero alta
divergencia genética y cariotípica entre linajes, indican-
do que muchos nombres considerados hoy sinónimos de
géneros y especies, requieren ser validados mediante un
análisis integrado de datos morfológicos, citogenéticos y
moleculares (Gutiérrez et al. 2015, González & Barbanti
Duarte 2020, Mantellatto et al. 2020).
Venezuela se encuentra entre los países considerados
megadiversos. Este hecho se debe a su posición geográca,
con aportes de ora y fauna de las biorregiones caribeña,
andina, amazónica y guayanesa (Aguilera et al. 2003, Mo-
rrone 2014). El inventario de la fauna asociada a los ecosis-
temas venezolanos y la permanente actualización de listas
de especies, a la luz de nuevos registros y las revisiones es-
pecícas o de grandes grupos a nivel regional, representan
tareas que requieren una continua aproximación a la des-
cripción de una realidad taxonómica cambiante (Sánchez
& Lew 2012). Estos autores, presentaron una lista actuali-
zada de los mamíferos de Venezuela en el año 2012, que in-
cluyó 390 especies, agrupadas en 14 órdenes, 47 familias y
184 géneros, 30 de ellas (7,7%) endémicas para el país. Los
murciélagos (orden Chiroptera) conformaron el grupo de
mamíferos de mayor diversidad, con 165 especies.
Conocer la diversidad de especies de mamíferos en un
área determinada no sólo puede ayudar a identicar el
impacto de las actividades antrópicas sobre ella y sus há-
bitats naturales (Brodie et al. 2021, Ramírez-Fernández
et al. 2023), sino que también contribuye al desarrollo de
estudios sobre diversos aspectos biológicos (por ejemplo,
biogeografía, ecología, educación ambiental, prevención
y control de enfermedades). La información sobre la ta-
xonomía alfa es crucial en este periodo actual de pérdida
acelerada de biodiversidad (Grieneisen et al. 2014). De
ésto surge la relevancia y necesidad de generar listas actua-
lizadas de especies para el conocimiento de la diversidad
biologica regional, y el desarrollo de planes nacionales de
conservación.
MATERIALES Y MÉTODOS
En este trabajo se sigue en general la nomenclatura y el
arreglo taxonómico de Wilson & Reeder (2005), donde
los nombres genéricos son organizados alfabéticamente
dentro de las subfamilias (o familias si no hay subfamilias
reconocidas) y los nombres de las especies son ordena-
dos de la misma manera dentro de los géneros: no se usan
subgéneros ni subespecies. Las actualizaciones ingresan a
la lista como resultado de cambios taxonómicos, descrip-
ción de nuevas especies, y por adiciones de nuevos regis-
tros geográcos en el país. Solo fueron incluidas aquellas
especies que cuentan con registros documentados y no
fueron adicionados aquellos registros cuya presencia no
ha sido conrmada en la bibliografía. También fue revisa-
do material depositado en la colección de mamíferos del
Museo de Biología de la Universidad Central de Venezuela
(MBUCV). Para aquellos taxa en los cuales la taxonomía
ha sido tema de controversia entre especialistas, explica-
mos nuestras razones para incluirlos en la lista, en las notas
taxonómicas al nal del recuento de cada orden.
Esta lista actualizada de mamíferos de Venezuela se
basa en fuentes bibliográcas consultadas hasta septiem-
bre de 2023. Se fundamenta en la recopilación contínua
de trabajos publicados, teniendo como objetivo la actua-
lización del trabajo de Sánchez & Lew (2012); sin embar-
go, también se toman en cuenta trabajos anteriores, tales
como los de Cabrera (1957, 1961), Eisenberg & Redford
(1979), Honacki et al. (1982), Emmons & Feer (1997),
Wilson & Reeder (2005), Gardner (2007), Boubli et al.
(2008), Rylands & Mittermeier (2008), además de re-
visiones taxonómicas, tales como las de Lynch-Alfaro et
al. (2012, 2015), uiroga-Carmona & Molinari (2012),
Lista de mamíferos de Venezuela
9
uiroga-Carmona (2013), Helgen et al. (2013), Morate-
lli et al. (2013), uiroga-Carmona & Woodman (2015),
uiroga-Carmona & DoNascimiento 2016), Voss et al.
(2013b, 2018), Ferrari et al. (2014), García et al. (2014,
2020, 2022), D’Elía et al. (2015), Patton et al. (2015),
Feijó & Cordeiro-Estrela (2016), Molinari et al. (2017),
Ruedas et al. (2017, 2019), Hurtado & D’Elía (2018),
Gallina-Tessaro et al. (2019 a,b), Basantes et al. (2020),
Caccavo & Weskler (2021), Emin-Lima et al. (2022) Sil-
va-Caballero & Ortega (2022) y Voss (2015, 2022). Fue-
ron revisadas varias listas de mamíferos del país: Mondol
(1997), Soriano & Ochoa (1997), Linares (1998), Madi
et al. (2008), Ochoa et al. (2009), Delgado-Jaramillo et
al. (2016), García et al. (2017), Rivas & Ferrer (2018),
Lew & Lim (2019), Guerrero (2022), y de otros países
vecinos: Ramírez-Chaves et al. (2016, 2021b) y uintela
et al. (2020).
Fueron consultadas las siguientes bases de datos para
la actualización taxonómica, distribución y bibliografía:
ASM-American Society of Mammalogists, Mammal Diver-
sity Database (2023), e Society for Marine Mammalogy
(www.marinemammalscience.org, 2023) y Bat Species of
the World: A Taxonomic and Geographic Database, Version
1.3. (Simmons & Cirranello 2023). Fue incluida la infor-
mación de las especies endémicas del país y del estado de
la conservación de las especies de acuerdo a los criterios de
evaluación de la Unión Internacional para la Conserva-
ción de la Naturaleza (UICN 2023) y del Libro Rojo de la
Fauna Venezolana (Rodríguez et al. 2015).
RESULTADOS
Riqueza de familias y especies
La presente revisión muestra la presencia en el país de
409 especies de mamíferos, distribuidas en 14 órdenes,
49 familias y 193 géneros (Tabla 1). De las 6.544 especies
vivientes señaladas para el mundo por la ASM (2023), el
6,3% cuentan con poblaciones dentro del territorio vene-
zolano.
De los 14 órdenes presentes en el país, los más diver-
sos son Chiroptera Blumenbach, 1779 (173 spp., 42,3%),
Rodentia Bowdich, 1821 (102 spp., 25%), Didelphimor-
phia Gill, 1872 (32 spp., 7,8%), Cetacea Brisson, 1762 (26
spp., 6,4%) y Carnivora Bowdich, 1821 (23 spp., 5,6%)
(Tabla1). Las familias con mayor número de especies en
Venezuela son Phyllostomidae Gray, 1825 (94 spp., 23%),
Cricetidae Fischer, 1817 (61 spp., 15%), Didelphidae
Gray, 1821 (32 spp., 7,8%), Vespertilionidae Gray, 1821
(22 spp., 5,4%), Echyimidae Gray, 1825 (17 spp., 4,2%),
Delphinidae Gray, 1821 (16 spp., 3,9%) y Emballonuridae
Gervais, 1855 (15 spp., 3,7%).
De las 49 familias presentes en Venezuela, cinco
(10,2%) tienen todas sus especies conocidas a nivel mun-
dial (10spp., 2,4%) representadas en el país: Choloepodi-
dae Gray, 1871 (2 spp.); Myrmecophagidae Gray, 1825 (3
spp.); Noctilionidae Gray, 1821 (2 spp.); Cuniculidae Mi-
ller & Gidley, 1918 (2 spp.); y Dinomyidae Peters, 1873 (1
sp.). Las familias Cyclopodidae Pocock, 1924 y yropte-
ridae Miller, 1907, referidas por Sánchez & Lew (2012),
quedan excluidas de esta caracterización.
Las ocho familias con mayor riqueza de especies a ni-
vel nacional reúnen de manera conjunta el 69,4% de los
mamíferos del país, para un total de 284 especies: Phyllos-
tomidae (94 spp., 33,0%); Cricetidae (61 spp., 21,5%); Di-
delphidae (32 spp., 11,3%); Molossidae Gervais, 1856 (27
spp., 9,5%); Vespertilionidae (22 spp., 7,8%); Echimyidae
(17 spp., 4,6%); Delphinidae (16 spp., 5,6%); y Emballo-
nuridae (15 spp., 5,3%). Las 41 familias restantes (83,7%)
suman 125 (30,6%) especies aportando cada una menos
del 5% del total de especies del país.
Endemismos
De las 409 especies de mamíferos silvestres de Venezue-
la, 33 (8,0%) son endémicas (Tabla 1): Marmosops ojastii
García, Sánchez-Hernández & Semedo, 2014; Mono-
delphis sp. (Sánchez & Lew 2012); Philander deltae Lew,
Pérez-Hernández & Ventura, 2006; Cryptotis aroensis
uiroga-Carmona & Molinari, 2012; C. dinirensis ui-
roga-Carmona & DoNascimiento, 2016; C. meridensis
(O. omas, 1898); C. venezuelensis uiroga-Carmona,
2013; Pteronotus paraguanensis (Linares & Ojasti, 1974);
Lonchorhina fernandezi Ochoa & Ibáñez, 1982; Myo-
tis handleyi Moratelli, Gardner, De Oliveira & Wilson,
2013; Nasuella meridensis (omas, 1901); Odocoileus
lasiotis Osgood, 1914; O. margaritae Osgood, 1910; Hete-
romys catopterius Anderson & Gutiérrez, 2009; H. oasicus
Anderson, 2003; Holochilus venezuelae J. A. Allen, 1904;
Ichthyomys pittieri Handley & Mondol, 1963; Neacomys
leilae Caccavo & Weksler, 2021; Nephelomys caracolus
(omas, 1914); Aepeomys lugens (omas, 1896); A. reigi
Ochoa, Aguilera, Pacheco & Soriano, 2001; Oligoryzomys
griseolus (Osgood, 1912); Rhipidomys ochoagrateroli Gar-
cía, Almeida, Machado, Delgado-Jaramillo, Araujo-Reyes,
Vásquez-Parra & Florez, 2020; R. tenuicauda (J. A. Allen,
1899); R. venustus omas, 1900; omasomys emeritus
omas, 1916; T. vestitus (omas, 1898); Dasyprocta
guamara Ojasti, 1972; Olallamys edax (omas, 1916);
Pattonomys carrikeri (J. A. Allen, 1911); Pattonomys avi-
dus (Hollister, 1914); P. punctatus (omas, 1899); y Syl-
vilagus varynaensis Durant & Guevara, 2001.
Se consideró a Oligoryzomys griseolus (Osgood, 1912)
como especie endémica de acuerdo a lo señalado por Os-
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
10
good (1912) que la ubica exclusivamente para Venezuela, y
porque Weksler & Bonvicino (2015) ratican su presencia
en el estado Táchira y no conrman su presencia en Co-
lombia, como fue referido por Musser & Carleton (2005).
El orden Rodentia, presenta la mayor riqueza de espe-
cies endémicas con 19 (57,6%), seguido por Eulipotyphla
Waddell, 1999 con cuatro (12,0%) de un total de seis espe-
cies en el orden, le siguen Didelphimorphia y Chiroptera
con tres (9,1%) cada uno, Artyodactyla Owen, 1848 con
dos (6,1%) y Lagomorpha Brandt, 1855 con una (3,0%).
Siguiendo a Sánchez & Lew (2012), se hace referencia
a Cryptotis tamensis Woodman, 2002 y a Podoxymys rorai-
mae Anthony, 1929, como especies no exclusivas de Vene-
zuela, aunque pueden ser consideradas como tales desde
el punto de vista de su conservación y debido a su distri-
bución restringida en el país a unas pocas localidades en
el páramo de Tamá para la primera especie y a la cima del
cerro Roraima, compartido por Venezuela y Brasil, para la
segunda.
Estado de la conservación
Según el Libro Rojo de la Fauna Venezolana (2015),
60 (14,3%) especies se encuentran en alguna categoría de
amenaza (tres especies En Peligro Crítico, 14 En Peligro
y 24 Vulnerables), 19 en Casi Amenazadas (4,6%) y 63
(15,4%) en Datos Insucientes. Según la UICN (2023)
un total de 28 (6.8%) especies son incluidas en alguna ca-
tegoría de amenaza global (una En Peligro Crítico, diez En
Peligro y 17 Vulnerables) y seis en Casi Amenazadas. Las
especies en Peligro Crítico son: Trichechus manatus Lin-
naeus, 1758; Oryzomys gorgasi Hershkovitz, 1971; y Odo-
coileus margaritae Osgood, 1910 (Rodríguez et al. 2015).
La UICN (2023) considera en esta última categoría a Ate-
les hybridus I. Georoy, 1829, y a Trichechus manatus en la
categoría Vulnerable. De las 33 especies endémicas referi-
das en este trabajo, 17 (51,5%) están incluidas en alguna
categoría de amenaza.
Comentarios taxonómicos
Se presentan a continuación las fuentes documentales y
criterios que justican las modicaciones propuestas (in-
clusiones y exclusiones) a la última lista de mamíferos de
Venezuela de Sánchez & Lew (2012).
Didelphimorphia Gill, 1872: en este orden son incor-
poradas cinco especies. En el género Marmosops Matschie,
1916, se han descrito dos nuevas especies: M. pakaraimae
Voss, Lim, Díaz-Nieto & Jansa, 2013b [localidad tipo,
“Second Camp” (5° 17’ N, 60° 45’ W, 800 m above sea
level), Mount Roraima, Cuyuni-Mazaruni Region, Guya-
na”] y M. ojastii García, Sánchez-Hernández & Semedo,
2014 [localidad tipo, Pico Guacamaya Parque Nacional
Henri Pittier, 10° 21’ N, 67° 40’ W, 1.850 m, Cordillera
de la Costa Central, Aragua, Venezuela], con adicionales
registros poblacionales en la Cordillera de Mérida (García
et al. 2014).
Por cambio taxonómico se adicionó Marmosops carri
(Allen & Chapman, 1897), anteriormente considerada
subespecie de M. fuscatus (omas, 1896), con registros
Tabla 1. Riqueza y endemismo de los diferentes taxa de mamíferos registrados en Venezuela.
Orden Familias Géneros Especies Especies (%) Especies endémicas Especies endémicas (%)
Didelphimorphia 1 10 32 7,8 3 9,0
Paucituberculata 1 1 1 0,2 - -
Cingulata 2 3 7 1,7 - -
Pilosa 4 5 8 2,0 - -
Eulipotyphla 1 1 6 1,5 4 12,0
Chiroptera 9 71 173 42,3 3 9,0
Primates 4 10 17 4,2 - -
Carnivora 6 19 23 5,6 1 3,0
Cetacea 6 19 26 6,4 - -
Sirenia 1 1 1 0,2 - -
Perissodactyla 1 1 1 0,2 - -
Artiodactyla 2 4 8 2,0 2 6,0
Rodentia 10 47 102 25 19 57,6
Lagomorpha 1 1 4 1,0 1 3,0
Tota l 49 193 409 100 33 100
Lista de mamíferos de Venezuela
11
en los Andes y Cordillera de la Costa (Gardner & Creigh-
ton 2007; Díaz-Nieto & Voss 2016; Voss 2022), y M. cau-
cae (omas, 1900) especie distinta a M. neblina Gardner,
1989, y a M. impavidus (Tschudi, 1845), con registros en
el cerro de La Neblina (Díaz Nieto et al. 2016, Voss 2022).
En el género Philander Brisson, 1762, ha sido acepta-
da Philander canus (Osgood, 1913) como especie plena y
diferente de P. opossum (Linnaeus, 1758) de amplia distri-
bución al noreste y sur de Venezuela (Lew et al. 2006, Voss
et al. 2018).
Se mantiene la propuesta de Sánchez & Lew (2012)
de considerar Monodelphis sp. como una forma no descri-
ta (Gardner 2005, Pine & Handley 2008) para aquellas
poblaciones llaneras que se distribuyen hasta la depresión
de Unare, previamente asignadas de manera errónea a M.
orinoci (omas, 1899), hasta que una revisión asigne un
nombre a este material considerado como una especie di-
ferente y endémica de Venezuela (Pine & Handley 2008).
Sin embargo, es importante señalar la propuesta de consi-
derar Monodelphis sp., como un sinónimo de M. palliolata
(Pavan et al. 2014, García et al. 2017).
En la presente actualización, han sido excluidas siete es-
pecies. Cinco entran en sinonimia a saber: Caluromys tri-
nitatis (omas, 1894) (López Fuster et al. 2008), incluida
en C. philander (Linnaeus, 1758) (Voss 2022); Marmosops
cracens Handley & Gordon, 1979, incluida en M. fuscatus
(Díaz-Nieto & Voss 2016, Voss 2022); Marmosops impa-
vidus y M. neblina, incluidas en M. caucae (Díaz-Nieto &
Voss 2016); y Philander mondol Lew, Pérez-Hernández
& Ventura, 2006, sinónimo junior de P. canus (Voss et al.
2018). Por carecer de registros en el país, se excluyeron:
Gracilinanus agilis (Burmeister, 1856) (Gardner 2005,
Creighton & Gardner 2007, Díaz-Nieto & Voss 2016,
Voss 2022) y Marmosops parvidens (Tate, 1931) (Voss
2022).
Cingulata Illiger, 1811: se acepta la propuesta de
Gibb et al. (2016), que propone la división de la familia
Dasypodidae Gray, 1821 en las familias Chlamyphoridae
Pocock, 1924 [géneros Cabassous McMurtrie, 1831 y
Priodontes F. Cuvier, 1825] y Dasypodidae [género Dasy-
pus Linnaeus, 1758]. Por otra parte, siguiendo la revisión
taxonómica del complejo Dasypus kappleri Krauss, 1862,
realizada por Feijó & Cordeiro-Estrela (2016), es recono-
cida la especie Dasypus pastasae (O. omas, 1901) para
las poblaciones que habitan al sur del río Orinoco.
Pilosa Flower, 1883: los perezosos de dos dedos del gé-
nero Choloepus Illiger, 1811 han sido reubicados en la fa-
milia Choloepodidae Gray, 1871, en lugar de incluirlo en
la familia Megalonychidae Ameghino, 1889. Este cambio
se basa en el análisis logenético de datos de ADN, de fósi-
les y especies vivientes realizados por Delsuc et al. (2019).
Eulipotyphla Waddell, 1999: con base en los criterios
de Burgin et al. (2020), se acepta el orden Eulipotyphla, que
reúne a Erinaceomorpha Gregory, 1910 y Soricomorpha
Gregory, 1910. En el género Cryptotis Pomel, 1848 han
sido descritas cuatro especies nuevas, tres de ellas endémi-
cas para Venezuela: Cryptotis aroensis uiroga-Carmona
& Molinari, 2012 [localidad tipo: “Las Cumaraguas Sec-
tor, Sierra de Aroa, Municipio Cocorote, Estado Yaracuy,
Venezuela (10° 22’ 02,6’’ N, 68° 49’ 20,4’ W), elevation
1,730 m”]; C. venezuelensis uiroga-Carmona, 2013 [lo-
calidad tipo: “Sector Cerro Geremba del Monumento Na-
tural Pico Codazzi, Municipio Tovar, Estado Aragua, Ve-
nezuela (coordenadas geográcas: 10° 24’ 36” N, 67° 13’
16” W), 2.238 m de elevación”], registrada en la serranía
del litoral al norte del país; C. perijensis uiroga-Carmona
& Woodman, 2015, [localidad tipo: “near Finca el Suspi-
ro, Departamento del Cesar, Colombia, 2,000 m (10° 21’
N, 72° 57’ W)”], con poblaciones en la mitad norte de la
sierra de Peri, al este de Colombia y al oeste de Venezue-
la y C. dinirensis uiroga-Carmona & DoNascimiento,
2016 [localidad tipo: “Las Antenas sector of the Parque
Nacional Dinira, along Carache-La Peña road, Trujillo
State, Venezuela, 9° 41’ N, 70° 04’ W, elevation 2,550 m”],
con poblaciones en la rama oriental de los Andes venezo-
lanos (sierra de Barbacoas, Macizo de Guaramacal, cuenca
del río Tomón y Páramo La Cristalina).
Chiroptera Blumenbach, 1779: en este orden han sido
incorporados cinco géneros: Gardnerycteris Hurtado &
Pacheco, 2014, que incluye a la especie antes denomina-
da Mimon crenulatum (É. Georoy Saint-Hilaire, 1803);
Hsunycteris (Parlos et al. 2014), que contiene a la especie
antes conocida como Lonchophylla thomasi J. A. Allen,
1904; Dermanura P. Gervais, 1856, elevada de subgénero
a género (Hoofer et al. 2008, Redondo et al. 2008, Sola-
ri et al. 2009), incluye algunas especies antes ubicadas en
el género Artibeus Leach, 1821, a saber A. bogotensis (K.
Andersen, 1906), A. cinereus (Gervais, 1856), A. gnomus
(Handley, 1987), y A. phaeotis (Miller, 1902); Aeorestes
Fitzinger,1870 que incluye Lasiurus cinereus villosissimus
É. Georoy Saint-Hilaire, 1806 y Dasypterus Peter, 1870
que contiene a Lasiurus ega (Gervais, 1856) (Baird et al.
2015).
Con base en estudios morfológicos, datos moleculares,
registros acústicos y patrones de distribución geográca se
aceptan los cambios taxonómicos que han permitido in-
corporar 21 especies: ocho nuevas especies y trece cambios
taxonómicos, siendo el orden con la mayor cantidad de no-
vedades en esta actualización.
Es reconocida Pteronotus rubiginosus (J. A. Wagner,
1843), elevada a nivel de especie (Dávalos 2006, De oisy
et al. 2014), y aceptada por García et al. (2022), con base
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
12
en los caracteres morfológicos descritos por Pavan et al.
(2018) y al señalamiento previo de este taxón como sub-
especie de P. parnellii (Gray, 1843), distribuida en la re-
gión al sur del río Orinoco, incluyendo el sistema Deltái-
co (Handley 1976, Ochoa et al. 1988, 1993, 2005, 2009,
García et al. 2022, Linares 1998, Patton & Gardner 2007,
Gutiérrez & Molinari 2008). Es aceptada Pteronotus fus-
cus (J. A. Allen, 1911) como especie plena, anteriormente
considerada una subespecie de P. parnellii (Pavan & Ma-
rroig 2016), con una distribución que abarca la región nor-
te del río Orinoco (excepto Paraguaná), cuya distribución
fue ampliada a la porción septentrional de la Amazonía y
al escudo Guayanés por García et al. (2022). Ha sido des-
crita como una especie nueva Pteronotus alitonus Pavan,
Bobrowiec & Percequillo, 2018 [localidad tipo: Biologi-
cal Dynamics of Forest Fragments Project (BDFFP) área, 80
km north of Manaus, Brazil (2°20’S, 60°6’W, elevation of
30–125 m”], señalada por primera vez en el país en los es-
tados Bolívar y Amazonas por García et al. (2022).
Siguiendo la revisión taxonómica de Hurtado & D’Elía
(2018), se acepta el cambio taxonómico a especie plena
de Gardnerycteris keenani (Handley, 1960), anteriormen-
te identicada como G. crenulatum . Georoy Saint-
Hilaire, 1803), con registros en los estados Zulia y Falcón
(Linares 1998).
Se aceptan como especies plenas Tonatia bakeri Wi-
lliams, Willig & Reid, 1995 y Tonatia maresi Williams,
Willig & Reid, 1995, para las poblaciones ubicadas al no-
roeste y sureste de la cordillera de Mérida, respectivamen-
te, anteriormente consideradas subespecies de T. saurophi-
la Koopman & Williams, 1951 (Basantes et al. 2020).
Es reconocida Anoura peruana (Tschudi, 1844) como
una especie distinta de A. georoyi Gray, 1838 (Wenzel
1976, Mantilla-Meluk & Baker 2010, Molinari et al. 2023),
con distribución al norte del país (Molinari et al. 2023).
Han sido descritas dos nuevas especies del complejo
Platyrrhinus helleri (Peters, 1866): Platyrrhinus angus-
tirostris Velazco, Gardner & Patterson, 2010 [localidad
tipo: “Río Utcubamba, entre Churuja y Pedro Ruiz, 1.295
m; Bongará; Amazonas; Perú, approximately 5° 57’ 59” S,
77° 54’ 59” W”], con poblaciones en Apure y las tierras
bajas del estado Bolívar, hasta la meseta de la Gran Saba-
na (Velazco et al. 2010, Lew & Lim 2019); y Platyrrhinus
fusciventris Velazco, Gardner & Patterson, 2010 [localidad
tipo: “Cerro Neblina, base camp, 140 m; Amazonas; Ve-
nezuela, 00° 49’ 50” N, 66° 09’ 40” W”], reportada ante-
riormente para el cerro La Neblina (Gardner 1988).
Fue descrita como especie nueva Uroderma bakeri Man-
tilla-Meluk, 2014 [localidad tipo: “Santa Crucita, Parque
Nacional Guatopo, Miranda, Venezuela, 10° 5’ N, 66° 33’
W, 2,480 m”], con poblaciones distribuidas en Colombia y
en la Cordillera de la Costa del norte de Venezuela (ASM
2023).
En el género Sturnira Gray, 1842, fueron descritas dos
especies nuevas: Sturnira giannae Velazco & Patterson,
2019 [localidad tipo: “Paracou (5° 17’ N, 53° 55’ W, 210
m), near Sinnamary, Cayenne, French Guiana”], con po-
blaciones en toda Venezuela. Esta especie en el país fue
anteriormente referida como S. lilium (É. Georoy, 1810)
(J. Ochoa com. pers., 2023); y Sturnira adrianae Molinari,
Bustos, Burneo, Camacho, Moreno & Fermín, 2017 [lo-
calidad tipo: “Venezuela, Estado Barinas, Carretera Santo
Domingo–Barinitas, 1 km frontera Mérida–Barinas: la-
titude, 8.865°; longitude, -70.593°; elevation, 1,560m”].
Esta última especie ha sido referida como el nombre co-
rrecto para las poblaciones de murciélagos venezolanos
denominados anteriormente S. ludoici Anthony, 1924.
S. adrianae incluye dos subespecies, S. a. adrianae distri-
buida en las montañas al norte y oeste de Venezuela, y al
norte de Colombia, y una subespecie más pequeña, S. a.
caripana, endémica de la Península de Paria y del Macizo
del Turimiquire (Molinari et al. 2017).
Es aceptada Eptesicus miradorensis (H. Allen, 1866)
como especie plena para las poblaciones venezolanas an-
teriormente incluidas en Eptesicus fuscus miradorensis (H.
Allen, 1866). Esta especie se distribuye en los Andes, en la
Cordillera de la Costa y el Sistema Coriano (Linares 1998,
Gardner 2007, Ramírez-Chaves et al. 2021a).
Fue descrita la especie Eptesicus orinocensis Ramírez-
Chaves, Morales-Martínez, Pérez, Velásquez-Guarín,
Mejía-Fontecha, Ortiz-Giraldo, Ossa-López & Páez,
2021a [localidad tipo: “Campus Universidad Nacional
de Colombia, Vereda Mategallina, Municipality of Arau-
ca, Department of Arauca, Colombia (7.0023528 N,
-70.7456111 W, elevation 132 m”], para las poblaciones
anteriormente identicadas como Eptesicus diminutus Os-
good, 1915, con distribución en los Llanos de la cuenca
del Orinoco, en Colombia y Venezuela (Ramírez-Chaves
et al. 2021a).
Es aceptada Histiotus colombiae O. omas, 1916,
como especie válida (Rodríguez-Posada et al. 2021), an-
teriormente incluida en Histiotus montanus colombiae O.
omas, 1916, con poblaciones en Colombia (Rodríguez-
Posada et al. 2021) y en los Andes de Venezuela (Linares
1998, Gardner 2007, ASM 2023).
Es aceptada Aeorestes villosissimus (É. Georoy Saint-
Hilaire, 1806), como especie válida para las poblaciones
anteriormente identicadas como Lasiurus cinereus villo-
sissimus (Palisot de Beauvois, 1796) (Baird et al. 2015). En
Venezuela se tienen registros en los estados Falcón y Ama-
zonas y en la Cordillera Central y Cordillera de Mérida
(Linares 1998, Gardner 2007).
Lista de mamíferos de Venezuela
13
Fue descrita Myotis handleyi Moratelli, Gardner, De
Oliveira & Wilson, 2013 como especie endémica [lo-
calidad tipo: “Pico Ávila, 5 km northeast of Caracas, ca.
10.33° N, 66.52° W, Distrito Federal, Venezuela, elevation
2,092 m”], con registros en la Cordillera de la Costa y el
Macizo de Turimiquire (Moratelli et al. 2013).
Es añadida Myotis larensis LaVal, 1973 como especie
válida, anteriormente conocida como subespecie de Myo-
tis nesopolus Miller, 1900, con poblaciones al noroeste
del país (Wilson 2008, Muñoz-Garay & Mantilla-Meluk
2012, Moratelli et al. 2013).
Es incluida Myotis pilosatibialis LaVal, 1973, como es-
pecie válida, anteriormente considerada una subespecie de
Myotis keaysi J. A. Allen, 1914 (Mantilla-Meluk & Muñoz-
Garay 2014), presente en la Cordillera de la Costa, al norte
de Venezuela (Linares 1998, Gardner 2007, Delgado-Jara-
millo et al. 2016, ASM 2023).
Es aceptada Cynomops mastivus (omas, 1911) como
especie válida, anteriormente considerada un sinónimo
junior de Cynomops abrasus (Temminck, 1826), con una
distribución que abarca las laderas orientales de los Andes
venezolanos (Moras et al. 2016).
Es incluida Molossus alarezi González-Ruiz, Ramírez-
Pulido & Arroyo-Cabrales, 2011, anteriormente referida
como Molossus sinaloae J. A. Allen, 1906 (Loureiro et al.
2019), con poblaciones venezolanas en la Cordillera de la
Costa, tramo central, y el Macizo de Turimiquire (Linares
1998).
Han sido excluidas de esta actualización 13 especies,
dos entran en sinonimia: Platyrrhinus nigellus (Gardner
& Carter, 1972), sinónimo junior de P. umbratus (Lyon,
1902) (Velazco & Solari 2003, Velazco et al. 2010, Velazco
& Lim 2014); y Cynomops paranus (omas, 1901), in-
cluida en C. planirostris (Peters, 1866), (Moras et al. 2016).
Once no tienen distribución en el país: Pteronotus parnelli
(Gray, 1843), especie endémica de las islas de Cuba y Ja-
maica (Pavan & Marroig 2016); Tonatia saurophila Koo-
pman Williams, 1951, restringida a su localidad tipo en
Jamaica y posiblemente extinta en la actualidad (Basantes
et al. 2020); Sturnira ludoici Anthony, 1924 con regis-
tros en Colombia y Ecuador; S. lilium (É. Georoy Saint-
Hilaire, 1810) con poblaciones desde Brasil hasta Uruguay
(Velazco & Patterson 2013); Eptesicus diminutus Osgood,
1915 distribuida desde Brasil hasta Argentina (Simmons
& Voss 1998, Ramírez-Chaves et al. 2021a); E. fuscus
(Beauvois, 1796) con distribución en Canadá, EE.UU y
República Dominicana (Ramírez-Chaves et al. 2021a);
Histiotus montanus (Philippi & Landbeck, 1861), con
poblaciones en Argentina, Chile y Uruguay (Rodríguez-
Posada et al. 2021); Lasiurus cinereus (Palisot de Beauvois,
1796) distribuida en Canadá, EE.UU, México, Guatemala
y Hawaii (Baird et al. 2015, ASM 2023); Myotis nesopolus
Miller, 1900, con distribución en las islas de Bonaire y Cu-
raçao (Novaes et al. 2021); Cynomops abrasus (Temminck,
1827), con poblaciones en Brasil, Perú, Bolivia, Argenti-
na y Paraguay (Moras et al. 2016) y Molossus sinaloae J. A.
Allen, 1906, distribuida en México (Loureiro et al. 2019).
Primates Linnaeus, 1758: son reconocidos dos gé-
neros: Sapajus Kerr, 1792, propuesto por Rylands et al.
(2012) y Lynch-Alfaro et al. (2012), para incluir a la espe-
cie Cebus apella (Linnaeus, 1758); y el género Cheracebus
Byrne, Rylands, Carneiro, Lynch-Alfaro, Bertuol, Silva,
Messias, Groves, Mittermeier, Farias, Hrbek, Schneider,
Sampaio & Boubli, 2016, para incluir a la especie Callice-
bus lugens (Humboldt, 1811).
Debido a recientes cambios taxonómicos, son recono-
cidas las siguientes tres especies: Cebus brunneus Allen,
1914, antes considerada una subespecie de C. olivaceus
Schömburgk, 1848 (Boubli et al. 2012), presente al nor-
te del país (Lynch-Alfaro et al. 2012); Cebus leucocephalus
Gray, 1865, anteriormente reconocida como una subespe-
cie de C. albions (Humboldt, 1812) (Boubli et al. 2012),
distribuida al este de la Sierra de Perijá; y Saimiri cassiquia-
rensis (Lesson, 1840), antes considerada una subespecie
de S. sciureus (Linnaeus, 1758) por Hershkovitz (1984)
y Groves (2001, 2016), presente en las cuencas del alto
Orinoco y del brazo Casiquiare (Lynch-Alfaro et al. 2015,
Urbani & Portillo-uintero 2018).
Han sido excluidas de la lista dos especies: Saimiri sciu-
reus por no tener distribución en Venezuela (Lynch-Alfaro
et al. 2015); y Cacajao hosomi Boubli et al. 2008, por consi-
derarse sinónimo de C. melanocephalus (Humboldt, 1811)
(Ferrari et al. 2014).
Carnivora Bowdich, 1821: se acepta la propuesta del
Grupo de Especialistas en Félidos de la UICN (Caso et al.
2015), que revalida el género Herpailurus Severtzow, 1858
para incluir a Puma yaguaroundi (É. Georoy Saint-Hi-
laire, 1803), basados en el estudio de Segura et al. (2013).
Varios autores también usan el binomío H. yaguaroundi
(Monter-Pozos & Hernández 2020, Montenegro et al.
2021, Blanco et al. 2022).
Son admitidos tanto el cambio de género de Mustela
Linnaeus, 1758, reclasicado por Patterson et al. (2021)
como Neogale Desmarest, 1818, así como Neogale aicana
(Desmarest, 1818), para lo anteriormente conocido como
Mustela aicana distribuida en la cuenca Amazónica (Ra-
mírez-Chaves et al. 2014). Aunque de esta especie no se
dispone de material venezolano en colecciones zoológicas
(Garrido 2023), su presencia fue anteriormente referida
como Mustela enata Lichtenstein, 1831 para especí-
menes observados y/o capturados al sur del río Orinoco:
Parque Nacional Canaima, cuenca del río Caura, Monte
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
14
Duida, Parque Nacional La Neblina, Puerto Ayacucho-
Samariapo, río Cunucunuma y el Auyán-tepui (Tate 1939,
Hall 1951, Gardner 1988, Bisbal 1989, Ochoa et al. 1993,
Mondol 1997, Linares 1998, Mondol & Rivas 2004,
Lew et al. 2009, Ochoa et al. 2009).
Es aceptada tentativamente Nasuella olivacea (Gray,
1865), que representa el primer registro de la especie para
Venezuela en el Páramo de Tamá (Villa, 2.800 m snm)
(Lew & Sánchez-H. com. pers., 2023).
Dentro del género Bassaricyon J. A. Allen, 1876 es acep-
tada Bassaricyon alleni omas, 1880 como la única espe-
cie presente en el país (Helgen et al. 2013, 2016), conside-
rada anteriormente una subespecie de B. gabbii omas,
1880, y distribuida al suroeste de los Andes, lago de Mara-
caibo y sur del río Orinoco (Mondol 1977, Bisbal 1989,
Ochoa et al. 1993, Linares 1998). Son excluidas Bassaric-
yon beddardi Pocock, 1921, considerada una sinonimia de
B. alleni y la especie B. gabbi endémica de Mesoamérica
(Helgen et al. 2013).
Cetacea Brisson, 1762: en este orden es aceptada la in-
corporación de la familia Kogiidae Gill, 1871, para el gé-
nero Kogiia Gray, 1846 (May-Collado & Agnarsson 2006,
McGowen et al. 2020).
Por cambio taxonómico fueron aceptadas las especies:
Balaenoptera brydei (O. Olsen, 1913), referida como sub-
especie de B. edeni Anderson, 1878 (Rosel et al. 2021);
Inia humboldtiana Pilleri & Gihr, 1977, anteriormente
considerada una subespecie de I. georensis (de Blainville,
1817) (Herrera et al. 2017, Cañizales 2020, Emin-Lima
et al. 2022); y el binomio Physeter macrocephalus Lin-
naeus, 1758, como el nombre correcto que sustituye a P.
catodon Linnaeus, 1758 (Jeerson et al. 2023). Fueron in-
cluidos nuevos registros para Venezuela de Kogia breviceps
(de Blainville, 1838) (May-Collado & Agnarsson 2006,
McGowen et al. 2020) y Mesoplodon densirostris (de Bla-
inville, 1817) (ASM 2023).
Han sido excluidas cinco especies de cetáceos: Delphi-
nus capensis Gray, 1828, considerada subespecie de D. del-
phis Linnaeus, 1758 (Cunha et al. 2015); Physeter catodon
Linnaeus, 1758, no es considerado un nombre válido (Je-
erson et al. 2023); y por ausencia de registros técnicos que
conrmen su presencia en Venezuela, Balaenoptera edeni
Anderson, 1878, B. physalus (Linnaeus, 1758) (Rosel et al.
2021) y Globicephala melas (Traill, 1809) (ASM 2023).
Artiodactyla Owen, 1848: en este orden taxonómico
es aceptado el cambio del nombre genérico Pecari Rei-
chenbach, 1835 a Dicotyles Cuvier, 1816 al considerar-
se aquel como sinónimo junior del último (Acosta et al.
2020).
Tentativamente, se mantiene la taxonomía del género
Odocoileus Ranesque, 1832 (Sánchez & Lew 2012), ba-
sada en la propuesta de Molina & Molinari (1999) y Mo-
linari (2007), que consideran a O. lasiotis Osgood, 1914,
O. margaritae Osgood, 1910 y O. cariacou (Boddaert,
1784) como especies diferentes. Este género requiere una
revisión taxonómica signicativa (Gutiérrez et al. 2017),
ya que varios autores no encuentran criterios morfológicos
y moleculares sucientes para elevar cualquier subespecie
venezolana al rango de especie prevaleciendo el uso de O.
virginianus (Zimmermann, 1780) como la única especie
válida de este género presente en Venezuela (Moscarella
et al. 2003, Grubb 2005, Aguilera et al. 2008, Groves &
Grubb 2011, Ortega et al. 2011, Gallina & López Arévalo
2016, Gallina et al. 2019a).
En esta actualización se mantiene tentativamente Ma-
zama americana (Erxleben, 1777), como especie válida
(Sánchez & Lew 2012). De ser conrmado, los datos de
secuencia analizados por Abril et al. (2010) y Gutiérrez et
al. (2017), sería apoyada la hipótesis de la presencia de M.
americana sensu stricto en la Guyana Francesa, Bolivia, Bra-
sil, Paraguay, Perú y Venezuela. Sin embargo, esta especie
requiere de una revisión taxonómica, dada su amplia va-
riación cariotipica bajo un morfotipo relativamente inva-
riable (Gutiérrez et al. 2017, González & Barbanti Duarte
2020). Recientemente Cifuentes-Rincón et al. (2020) han
restringido M. americana a Brasil y la Guyana Francesa.
Es retomado el binomio Mazama runa (Pucheran,
1851) con base en el trabajo de Gutiérrez et al. (2015),
quienes señalan que los caracteres morfológicos utilizados
para separar a M. bricenii omas, 1908 de M. runa son
extremadamente variables y carecen de valor taxonómico.
Además, estos autores arman que M. bricenii es indife-
renciable de M. runa desde el punto de vista morfológi-
co y molecular, por lo que concluyen que M. bricenii debe
tratarse como sinónimo de M. runa. Más recientemente,
Soto-Werschitz et al. (2019), en su revisión bibliográca
proponen a M. runa como la especie presente en Vene-
zuela, mientras que otros autores consideran a M. bricenii
como la especie válida y M. runa como su sinónimo ju-
nior (Sanchez & Lew 2012, Molinari et al. 2015, Hecke-
berg et al. 2016).
Se acepta la validez de Mazama nemorivaga (F. Cuvier,
1817), anteriormente considerada una subespecie de M.
gouazoubira (G. Fischer, 1814), con poblaciones en Ama-
zonas (Silva-Caballero & Ortega 2022), y previamente
reconocida por varios autores para el país (Rossi 2000,
Duarte et al. 2008, Abril et al. 2010, Black-Décima et al.
2010, Gallina-Tessaro et al. 2019b). Se excluyen de esta
actualización tanto a M. bricenii como a M. gouazoubira.
Rodentia Bowdich, 1821: son aceptados cinco géne-
ros: Neomicroxus Alvarado-Serrano & D´Elia, 2013, que
incluye a la especie antes conocida como Akodon bogotensis
Lista de mamíferos de Venezuela
15
(O. omas, 1895); Daptomys Anthony, 1929 propuesto
por Salazar-Bravo et al. (2023), considerado válido para las
especies antes denominadas Neusticomys mussoi Ochoa &
Soriano, 1991 y Neusticomys venezuelae (Anthony, 1929);
Guerlinguetus Gray, 1821, que incluye a la especie ante-
riormente conocida como Sciurus aestuan Linnaeus, 1766;
Hadrosciurus J. A. Allen, 1915, válido para la especie an-
tes referida como Sciurus igniventris Wagner, 1842 (De
Vivo & Carmignotto 2015) y Syntheosciurus Bangs, 1902,
género válido (Abreu-Jr. et al. 2020) y diferente de Notos-
ciurus J. A. Allen, 1914 (De Vivo & Carmignotto 2015),
que incluye a la especie antes conocida como Sciurus gra-
natensis Humboldt, 1811. e Mammal Diversity Databa-
se (ASM 2023) mantiene tentativamente al género Sciurus
Linnaeus, 1758, como un taxon válido, en espera de una
revisión taxonómica.
El género Sphiggurus F. Cuvier, 1825, actualmente no
es aceptado y las especies antes identicadas como Sphi-
ggurus melanurus (Wagner, 1842) y S. pruinosus omas,
1905 quedan incluidas en el género Coendou Lacépède,
1799 (Voss et al. 2013a, Voss 2015).
Con base a estudios morfológicos, moleculares y de
distribución, se incorporan a la lista 13 especies, ocho por
cambios taxonómicos, dos por descripción de especies
nuevas y tres por extensión geográca.
Es reconocida Chilomys fumeus Osgood, 1912, como
especie válida, anteriormente incluida como subespecie
de Ch. instans (O. omas, 1895), presente en el Páramo
El Tambor y en Tabay en el estado Mérida y en el Pára-
mo El Zumbador en el estado Táchira (Pacheco 2003,
2015a).
Es retomada Holochilus venezuelae J. A. Allen, 1904,
como especie válida (Aguilera et al. 1993, Gonçalves et
al. 2015, García et al. 2018, Prado et al. 2021) y endémi-
ca, distribuida desde la base del Orinoco hasta el lago de
Maracaibo, anteriormente considerada por varios autores
como una subespecie de H. sciureus Allen, 1904 (Voss &
Carleton 1993, Linares 1998, Barreto & García-Rangel
2005, Sánchez & Lew 2012).
Es aceptado el binomio Melanomys columbianus (J. A.
Allen, 1899) como el nombre correcto para las poblacio-
nes de La Azulita, en el estado Mérida, y Misión Tukuko,
en el estado Zulia, (Weskler & Lóss 2015), anteriormente
señalada como M. caliginosus (Tomes, 1860) por varios
autores (Linares 1998, Hanson & Bradley 2008, A. Ferrer
com. pers., 2023).
Recientemente fue descrita Neacomys leilae (Caccavo
& Weksler, 2021) como una especie endémica para el país
[localidad tipo: “Los Venados, 4 Km NNW de Caracas,
Distrito Federal, Venezuela, elevation of 1,470 (10° 32′N,
66°54′W)], anteriormente identicada como N. tenuipes
O. omas, 1900, con distribución en la Cordillera de la
Costa, tramo central: Aragua, Distrito Federal y Miranda
(Handley 1976, Voss et al. 2001).
Es mantenida tentativamente, la propuesta de Sánchez
& Lew (2012), de denominar “como Nephelomys sp., a las
poblaciones referidas anteriormente como Oryzomys albi-
gularis (Tomes, 1860) del Páramo de Tamá, y montañas
noroccidetales (Serranía de Perijá), exceptuando la Sierra
de Mérida (O. meridensis), que fueron referidas como
“Oryzomys sp. n. B en el trabajo de Percequillo (2003)”.
Estas poblaciones han sido consideradas diferentes de
Nephelomys meridensis (Tomas, 1894) y de N. caracolus
(Tomas, 1914) por varios autores (Aguilera et al. 1995,
Márquez et al. 2000). Percequillo (2015) propone mante-
nerla como N. meridensis hasta validar las diferencias cro-
mosómicas encontradas, para posteriormente asignarle un
nuevo nombre.
Es aceptada como especie válida Oligoryzomys delicatus
(J. A. Allen & Chapman, 1897), anteriormente conside-
rada un sinónimo junior de O. fulescens (Saussure, 1860),
para las poblaciones del norte de Suramérica (Rogers et al.
2009, Hanson et al. 2011) con distribución en las tierras
bajas de la costa, los Llanos y los Andes venezolanos (Mus-
ser & Carleton 2005).
Ha sido añadida Oligoryzomys messorius (omas,
1901) como una especie válida y diferente de O. delica-
tus (J. A. Allen & Chapman, 1897), con poblaciones en
Puerto Ayacucho, en el estado Amazonas y en las localida-
des de Auyán-tepui y Monte Roraima, en el estado Bolí-
var (Andrades-Miranda et al. 2001, Weksler & Bonvicino
2015).
Ha sido incluida Rhipidomys tenuicauda (J. A. Allen,
1899) como especie plena, descrita de “Los Palmales” en el
Macizo de Turimiquire, estado Sucre (Tribe, 2015), referi-
da anteriormente como subespecie de R. fuliventer o-
mas, 1896. Ha sido actualizada la distribución geográca
de R. venustus omas, 1900, la cual queda restringida a
la Cordillera de Mérida (García et al. 2020). Adicional-
mente, ha sido descrita una nueva especie endémica, Rhi-
pidomys ochoagrateroli García, Almeida, Machado, Delga-
do-Jaramillo, Araujo-Reyes, Vásquez-Parra & Florez, 2020
[localidad tipo: La Trampa del Tigre (10° 24’ 11’’ N, 68°
48’ 01’’ W; 1.940 m), sector El Silencio, Parque Nacional
Yurubí, Sierra de Aroa, Estado Yaracuy, Venezuela], con
registros en la Cordillera de la Costa, tramo central, y los
sistemas montañosos de Lara-Falcón (García et al. 2020).
Es reconocida omasomys emeritus (omas, 1916)
como especie endémica, anteriormente considerada una
subespecie de T. laniger (omas, 1895), con distribución
en Los Andes venezolanos, estados Mérida y Trujillo (Pa-
checo 2015b).
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
16
Es aceptada Makalata macrura (Wagner, 1842) como
especie válida (Patton et al. 2000; Emmons & Patton,
2015), diferente de M. didelphoides (Desmarest, 1817),
para los ejemplares capturados en las localidades de Boca
Mavaca, San Juan y Tamatama (Handley 1976) y en el
cerro Duida del estado Amazonas, de donde fue referida
como Echimys armatus macroura (Linares 1998).
Se retoma como especie válida Proechimys trinitatis (J.
A. Allen & Chapman, 1893), considerada sinónima de P.
urichi (J. A. Allen, 1899), presente en Venezuela, Trinidad
y Tobago (Patton & Leite 2015, ASM 2023), con pobla-
ciones en el país, en las cordilleras Central y Oriental, Los
Andes, Los Llanos, Lago de Maracaibo, Sistemas Coriano
y Deltáico (Linares 1998).
Son señaladas por primera vez en Venezuela las espe-
cies: Nephelomys maculiventer (J. A. Allen, 1899), locali-
zada en Kunana (10° 03 02 N, 72° 47 45.0 W; 1.100
m), Río Negro, Parque Nacional Sierra de Perijá, estado
Zulia (García et al. 2018); omasomys princeps (omas,
1895), localizada en Buena Vista, 41 km SW de San Cris-
tobal, cerca del páramo del Tamá; 07° 30’ N, 072° 24’ W;
2.400 m s.n.m., estado Táchira (Pacheco 2021); y Echimys
chrysurus Zimmermann, 1780, localizada en la Reserva
Forestal de Imataca, al norte de estado Bolívar: Guanamo
(8° 9’ 4,49’’ N; 61° 46’ 45,79’’O), Municipio Padre Pedro
Chien (Blanco & Ochoa 2020).
Han sido excluidas nueve especies de la actualización de
2012: Sciurus ammifer omas, 1904, considerada sinó-
nimo de Hadrosciurus igniventris ammifer omas, 1904,
y reconocida actualmente como subespecie de Hadrosciu-
rus igniventris Wagner, 1842; Sciurus giligularis Wagner,
1842, reconocida como subespecie de Guerlinguetus aes-
tuans giligularis Wagner, 1842, que no ha sido reportada
hasta el momento para Venezuela (De Vivo & Carmig-
notto 2015); Proechimys poliopus Osgood, 1914, sinónimo
de P. guairae omas, 1901; y P. urichi (J. A. Allen, 1899)
sinónimo de P. trinitatis (J. A. Allen & Chapman, 1893)
(Patton & Leite 2015); así como cinco especies que no tie-
nen registros en el país, a saber Chylomys instans (omas,
1895), presente en Colombia, Ecuador y Brasil (Pacheco
2003); Holochilus sciureus Wagner, 1842, señalada para la
Cordillera Central y Oriental de Colombia (Gonçalves et
al. 2015); Melanomys caliginosus (Tomes, 1860), con po-
blaciones en Colombia y Ecuador (Weskler & Lóss 2015);
Oligoryzomys fulescens (Saussure, 1860), de Centroaméri-
ca (Weksler & Bonvicino 2005, 2015); y omasomys la-
niger (omas, 1895), de las Cordilleras Central y Orien-
tal de Colombia (Pacheco 2015b).
Lagomorpha Brandt, 1855: es retomado tentativa-
mente el binomio Sylilagus andinus (omas, 1897)
[localidad tipo: W slope of Cayambé Mt, Province of Pi-
chincha, Cantón Cayambe, Eastern Cordillera, Ecuador,
4,000m (0° 01 47,24 N, 78° 01 26,89 W)], anterior-
mente considerada una subespecie de S. brasiliensis (Lin-
naeus, 1758), distribuida en el páramo y subpáramo de los
Andes venezolanos (Ruedas et al. 2017, 2019).
DISCUSIÓN
Durante los 11 años entre la publicación de la lista de
Sánchez & Lew (2012) y el presente aporte, se reunió a
los antiguos órdenes Erinaceomorpha Gregory, 1910 y
Soricomorpha Gregory, 1910 en el orden Eulipotyphla
Waddell, 1999, se retomó la familia Choloepodidae Gray,
1871 en sustitución de Megalonychidae Ameghino, 1889
y se incorporaron las familias Chlamyphoridae Pocock,
1924 y Kogiidae Gill, 1871, alcanzándose un total de 49
familias para Venezuela.
Se describieron cuatro géneros nuevos: Neomicroxus Al-
varado-Serrano & D´Elia, 2013; Gardnerycteris Hurtado
& Pacheco, 2014; Hsunycteris Parlos et al. 2014; y Cherace-
bus Byrne et al. 2016 y se incorporaron cinco por cambios
taxonómicos: Sapajus Kerr, 1792; Dermanura P. Gervais,
1856; Herpailurus Severtzow, 1858; Aeorestes Fitzinger,
1870 y Dasypterus W. Peters, 1870, para un total de 193
géneros. También fueron retomados seis géneros: Dicotyles
Cuvier, 1816; Neogale Desmarest, 1818; Guerlinguetus
Gray, 1821; Syntheosciurus Bangs, 1902; Hadrosciurus J.
A. Allen, 1915 y Daptomys Anthony, 1929.
Fueron descritas 16 nuevas especies de los órdenes Chi-
roptera, Eulipotyphla, Rodentia y Didelphimorphia (Ve-
lazco et al. 2010, uiroga-Carmona & Molinari, 2012,
uiroga-Carmona, 2013, Moratelli et al. 2013, Voss et
al. 2013, García et al. 2014, Mantilla-Meluk et al. 2014,
uiroga-Carmona & Goodman, 2015, uiroga-Carmo-
na & DoNascimiento, 2016, Molinari et al. 2017, Pavan
et al. 2018, Velazco & Patterson, 2019, García et al. 2020,
Caccavo & Weksler, 2021, Ramírez-Chaves et al. 2021a,
García et al. 2022), que sumadas a los 36 taxones derivados
de los cambios taxonómicos (por ejemplo, Lynch-Alfaro et
al. 2015, Feijó & Cordeiro-Estrela 2016, Ramírez-Chaves
et al. 2021b, Silva-Caballero & Ortega 2022), y a los siete
nuevos registros geográcos (Ramírez-Chaves et al. 2014,
García et al. 2018, Blanco & Ochoa 2020, Mc Gowen
et al. 2020, Pacheco 2021, Jeferson et al. 2023, Lew &
Sánchez-H. 2023, datos no publicados), suman un total
de 59 incorporaciones. Es muy importante destacar la ex-
clusión de 40 especies referidas en la lista del 2012, dando
como balance un total de 409 especies en la presente ac-
tualizacion.
Sánchez & Lew (2012) señalan que la lista de Venezue-
la al cierre de la primera década del siglo XXI (390 spp.),
Lista de mamíferos de Venezuela
17
estaría alrededor de 29 especies por debajo del valor es-
timado, y que la cifra proyectada para la próxima década
(2011–2020), podría estar en el orden de 436 especies. En
este trabajo fueron contabilizadas 409 especies cifra que
también está por debajo de lo esperado, según la curva de
acumulación de especies estimada. Considerando lo antes
mencionado, se requiere: 1) aumentar el esfuerzo de inves-
tigación, especícamente en colecciones biológicas, para
obtener información genética y morfológica indispensable
para entender aspectos básicos de la taxonomía; 2) mejo-
rar y sistematizar los esfuerzos de investigación en campo;
y 3) realizar análisis espaciales que permitan evidenciar las
regiones que requieren un mayor esfuerzo para futuros
muestreos.
Varios géneros de mamíferos como Odocoileus y Ma-
zama (ver comentarios taxonómicos) requieren de una
revisión taxonómica signicativa que permita resolver la
complejidad estructural de sus especies. Otros linajes di-
vergentes a nivel especíco, identicados mediante análi-
sis logenéticos moleculares, aún esperan una descripción
taxonómica formal. Entre ellos se cuentan nuevas formas
de los géneros Cebus (Rylands & Mittermeier, 2008,
Lynch-Alfaro et al. 2015) y Holochilus (D’Elía et al. 2015).
En el caso de Dermanura, permanece la controversia de
mantenerlo como un subgénero o un género hermano de
Artibeus (Baker et al. 2000, Baker et al. 2016), aunque exis-
te información que apoya la separación de los dos géneros
(Hoofer et al. 2008; Solari et al. 2009).
A nivel especíco, está pendiente denir el estado
taxonómico de Monodelphis sp., y Nephelomys sp., y la
identicación taxonómica del especimen depositado en
el MBUCV I-0017 como Nasuella olivacea por Lew &
Sánchez-H. (datos no publicados). En el caso de Sturnira
adrianae, puede considerarse elevar al nivel de especie a S.
a. adrianae y S. a. caripana, de aplicar la versión diagnósti-
ca del concepto logenético de especie, dándo mayor peso
a las considerables diferencias morfológicas entre ambas
formas (Molinari et al. 2017, Molinari 2023).
Los linajes de la familia Sciuridae conforman otro gru-
po con arreglos taxonómicos discrepantes, debido a las di-
cultades para evaluar los rasgos y caracteres morfológicos
y a la falta de disponibilidad de muestras de tejidos frescos
para la secuenciación del ADN. El trabajo en los museos
de Abreu-Jr. et al. (2020) muestra una diversidad oculta y
una alta convergencia fenotípica; al realizar una secuencia-
ción de un signicativo número de especímenes de museo
que proporcionó la primera logenia completa de las ardi-
llas arborícolas, con especial énfasis en los taxones neotro-
picales, se reconocen como especies válidas Guerlinguetus
aestuans (Linnaeus, 1766), Hadrosciurus igniventris (Wag -
ner, 1842) y Syntheosciurus granatensis (Humboldt, 1811).
En relacion con las especies endémicas, las referidas en
este trabajo no dieren sustancialmente en número con las
señaladas por Sánchez & Lew (2012) quienes rerieron 30
especies, mientras que en el presente trabajo este número
alcanza 33, de las cuales 19 son comunes a ambas listas,
fueron incorporadas 14 y excluidas 11 especies de la lista
anterior.
El 61% de las especies endémicas del país están presen-
tes en Áreas Bajo Régimen de Administración Especial
(ABRAE), tales como Parques Nacionales y Monumen-
tos Naturales (MARN 2001) y presentan poblaciones
en todas las regiones biogeográcas señaladas por Lina-
res (1998), siendo las biorregiones con mayor número de
especies endémicas la Cordillera de la Costa (Central y
Oriental) y los Andes, que reunen el 64% de las especies.
Con esta actualización de la lista de mamíferos silves-
tres de Venezuela, se busca sintetizar la gran cantidad de
información disponible, facilitando así futuros inventarios
de la diversidad biológica, ofreciendo a las autoridades,
investigadores, docentes, estudiantes, y a todos aquellos
grupos comprometidos con el estudio y la conservación de
diversidad biológica y la conservación de la naturaleza, una
lista actualizada de especies con su correspondiente respal-
do bibliográco. Cabe esperar que ello facilite el diseño y
la planicación de acciones para la conservación en áreas
naturales, protegidas o privadas, y que esta lista actualizada
sirva de documento de referencia técnica para el estudio de
las amenazas que enfrentan los ecosistemas de Venezuela.
AGRADECIMIENTOS
Franger J. García (Santa Cruz, Brasil), facilitó valio-
sa información de registros no publicados de mamíferos.
Víctor Romero (Loja, Ecuador), facilitó bibliografía, e
hizo importantes comentarios y sugerencias sobre los Phy-
llostomidae y el género Lasiurus. Héctor Ramírez-Chaves
(Caldas, Colombia), envió sus publicaciones sobre Chi-
roptera. Joyce Rodrigues do Prado (São Paulo, Brasil), nos
envió sus publicaciones sobre Rodentia. Manuel Ruedi
(Geneva, Switzerland) facilitó valiosa información de re-
gistros de Nasuella depositados en la colección de Mam-
malia. José Ochoa (INPARUES, Caracas), nos facilitó
sus publicaciones e intercambió con nosotros opiniones
sobre Chiroptera. Arnaldo Ferrer Pérez (FUDECI, Ca-
racas), formuló valiosos comentarios sobre Rodentia. Da-
niel Lew (IVIC, Miranda), facilitó valiosa información de
datos no publicados de Nasuella olivacea. Jhonathan Ale-
jandro Vera-Caripe (UCV, Caracas), hizo valiosos comen-
tarios y observaciones sobre el manuscrito. A los revisores
anónimos por sus valiosos comentarios y observaciones al
manuscrito.
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
18
REFERENCIAS
Abreu-Jr. E. F., S. E. Pavan, M. T. Tsuchiya, D. E. Wilson, A.
R. Percequillo & J. E. Maldonado. 2020. Museomics of tree
squirrels: a dense taxon sampling of mitogenomes reveals
hidden diversity, phenotypic convergence, and the need of
a taxonomic overhaul. BMC Evolutionary Biology 20(77)
https: //doi.org/10.1186/s12862-020-01639.
Abril, V. V., E. A. G. Carnelossi, S. González & J. M. B. Du-
arte. 2010. Elucidating the evolution of the red brocket deer
Mazama americana complex (Artiodactyla; Cervidae). Cy-
togenetic and Genome Research 128: 177–187.
Acosta, L. E., G. S. T. Garbino, G. M. Gasparini & R. P. Dutra.
2020. Unraveling the nomenclatural puzzle of the collared
and white-lipped peccaries (Mammalia, Cetartiodactyla, Ta-
yassuidae). Zootaxa 4851: 60–80.
Aguilera, M., A. Perez-Zapata, E. Sanguinés & A. Martino.
1993. Citogenética evolutiva en dos géneros de roedores su-
ramericanos: Holochilus y Proechimys. Boletín de la Sociedad
Zoológica Uruguaya 8: 49–61.
Aguilera, M., A. Perez-Zapata & A. Martino. 1995. Cytogenet-
ics and karyosistematic of Oryzomys albigularis (Rodentia,
Cricetidae) from Venezuela. Cytogenetics cell genetics 69:
44–49.
Aguilera, M., A. Azócar & E. González J. 2003. Venezuela: un
país megadiverso. pp. 1056–1072. In: Aguilera, M. A. A-
car & E. González J. (eds.). Biodiversidad en Venezuela. Ca-
racas: Fundación Polar, Ministerio de Ciencia y Tecnología,
Fondo Nacional de Ciencia, Tecnologia e Innovacion (Fona-
cit). Caracas, Venezuela.
Aguilera M. M, A. Expósito & O. La Rocca. 2008 Cytogenet-
ics of two subspecies of white-tailed deer (Odocoileus) from
Venezuela. Caryologia 61(1): 19–25.
Alvarado-Serrano, D. F. & G. D’Elia. 2013. A new genus for the
Andean mice Akodon latebricola and A. bogotensis (Rodentia:
Sigmodontinae). Journal of Mammalogy 94(5): 995–1015.
Andrades-Miranda, J., L. F. B. Olivera, C. A. V. Lima-Rosa, A.
P. Nunes, N. I. T. Zanchin & M. S. Mattevi. 2001. Chromo-
some studies of seven species of Oligoryzomys (Rodentia:
Sigmodontinae) from Brazil. Journal of Mammalogy 82(4):
1080–1091.
ASM – American Society of Mammalogists. 2023. Mammal
Diversity Database. Disponible en: http//mammaldiversity.
org/ (visitada: 03/04/2023).
Baird, A. B., J. K. Braun, M. A. Mares, J. C. Morales, J. C. Patton,
C. Q. Tran & J. W. Bickham. 2015. Molecular systematic
revision of tree bats (Lasiurini): doubling the native mam-
mals of the Hawaiian Islands. Journal of Mammalogy 96(6):
1255–1274.
Baker, R. J., C. A. Porter, J. C. Patton & R. A. Van Den Bussche.
2000. Systematics of bats of the family Phyllostomidae based
on RAG2 DNA sequences. Occasional Papers of the Museum
of Texas Tech University 202: i+1–16.
Baker, R. J., S. Solari, A. Cirranello & N. B. Simmons. 2016.
Higher level classication of phyllostomid bats with a sum-
mary of DNA synapomorphies. Acta Chiropterologica 18(1):
1–38.
Barreto, G. R. & S. García-Rangel. 2005. Holochilus sciureus.
Mammalian Species 780: 1–5.
Basantes, M., N. Tinoco, P. M. Velazco, M. J. Hofmann, M. E.
Rodríguez-Posada & M. A. Camacho. 2020. Systematics and
taxonomy of Tonatia saurophila Koopman & Williams, 1951
(Chiroptera, Phyllostomidae). ZooKeys 915: 59–86.
Black-Décima, P., R. Rossi, A. Vogliotti, J. L. Cartes, L. Maei, J.
M. B. Duarte, S. González & J. P. Juliá. 2010. Brown brocket
deer Mazama gouazoubira (Fischer, 1814). pp. 190–201. In:
Duarte J. M. B. & González S. (eds.). Neotropical cervidology:
biology and medicine of Latin American deer. Jaboticabal:
FUNEP and IUCN Deer Specialist Group.
Blanco, A., R. Hoogesteijn & A. Hoogesteijn (eds.). 2022. Feli-
nos de Venezuela. Caracas: Explora Ediciones. 271 pp.
Blanco, P. A. & J. Ochoa. 2020. Primer registro para Venezuela
de Echimys chrysurus (Zimmermann, 1780) (Rodentia, Echi-
myidae), con una extensión signicativa de su rango de distri-
bución. Notas sobre Mamíferos Sudamericanos 2. http://doi.
org/10.31687/saren NMS.20.0.34
Bisbal, F. J., 1989. Distribution and habitat association of the
carnivores in Venezuela. pp. 339–362. In: Redford, K. H. &
Eisenberg, J. F. (eds.). Advances in Neotropical mammalogy.
Gainesville, Fl.: Sandhill Crane Press.
Boubli, J. P., M. N. F. da Silva, M. V. Amado, T. Hrbek, F. B.
Pontual & I. P. Farias. 2008. A taxonomic reassessment of
Cacajao melanocephalus Humboldt, 1811, with the descrip-
tion of two new species. International Journal of Primatology
29: 723–741.
Boubli, J. P., A. B. Rylands, I. P. Farias, M. E. Alfaro & J. L.
Alfaro. 2012. Cebus phylogenetic relationships: a prelimi-
nary reassessment of the diversity of the untued capuchin
monkeys. American Journal of Primatology 74(4): 381–393.
Brodie, J. F., S. Williams & B. Garner. 2021. e decline of
mammal functional and evolutionary diversity worldwide.
Proceedings of the National Academy of Sciences 188(3):
e19211849118.
Burgin, C. J., J. P. Colella, P. L. Kahn & N. S. Upham. 2018.
How many species of mammals are there? Journal of Mam-
malogy 99: 1–11.
Burgin, C. J., D. E. Wilson, R. A. Mittermeier, A. B. Rylands, T.
E. Lacher & W. Securest. 2020. Illustrated checklist of mam-
mals of the World. Volume 1: Monotremata to Rodentia. Bar-
celona: Lynx Editions, 1166 pp.
Byrne, H., A. B. Rylands, J. C. Carneiro, J. W. Lynch Alfaro, F.
Bertuol, M. N. F. da Silva, M. Messias, C. P. Graves, R. A.
Mittermeier, I. Farías, T. Hrbek, H. Schneider, I. Sampaio
& J. P. Boubli. 2016. Phylogenetic relationships of the New
World titi monkeys (Callicebus): rst appraisal of taxonomy
based on molecular evidence. Frontiers in Zoology 13: 10–
20.
Cabrera, A. 1957. Catálogo de los mamíferos de América del
Sur. Parte I. Revista del Museo Argentino de Ciencias Natura-
les “Bernardino Rivadavia(zool.) 4(1): 1–307.
Lista de mamíferos de Venezuela
19
Cabrera, A. 1961. Catálogo de los mamíferos de América del
Sur. Parte II. Revista del Museo Argentino de Ciencias Natura-
les “Bernardino Rivadavia(zool.) 4(2): 309–732.
Caccavo, A. & M. Weskler. 2021. Systematics of the rodent ge-
nus Neacomys omas, 1900 (Cricetidae: Sigmodontinae):
two new species and a discussion on carotid patterns. Journal
of Mammalogy 102: 852-878.
Cañizales, I. 2020. Morfología del cráneo de Inia georensis
humboldtiana Pilleri & Gihr, 1977 (Cetacea: Iniidae): un
análisis morfométrico y taxonómico. Graellsia 76(2): e115.
Caso, A., T. de Oliveira & S. V. Carvajal. 2015. Herpailurus yag-
ouaroundi. e IUCN Red List of reatened Species 2015:
e.T9948A50653167. http: //dx.doi.org/10.2305/ IUCN.
UK.2015-2.RLTS.T9948A50653167.en.
Ceballos, G. & P. R. Ehrlich. 2009. Discoveries of new mammal
species and their implications for conservation and ecosys-
tem services. Proceedings of the National Academy of Sciences
106: 3841–3846.
Cifuentes-Rincón, A., J. A. Morales-Donoso, E. D. P. Sandoval,
I. M. Tomazella, A. M. B. Mantellatto, B. de oisy & J. M. B.
Duarte. 2020. Designation of a neotype for Mazama ameri-
cana (Artiodactyla, Cervidae) reveals a cryptic new complex
of brocket deer species. ZooKeys 958: 143–164.
Creighton, G. & A. Gardner. 2007. Genus Gracilinanus Gard-
ner and Creighton, 1989. pp. 4350. In: Gardner A. L. (ed.),
Mammals of South America. Vol. 1: Marsupials, xenarthrans,
shrews, and bats. Chicago: Chicago University Press.
Cunha, H. A, R. L. de Castro, E. R. Secchi, E. A. Crespo, J. Lail-
son-Brito & A. F. Azevedo. 2015. Molecular and morpho-
logical dierentiation of common dolphins (Delphinus sp.)
in the Southwestern Atlantic: testing the two species hypoth-
esis in sympatry. PloS One 10(11): e0140251.
Dávalos, L. M. 2006. e geography of diversication in the
mormoopids (Chiroptera: Mormoopidae). Biological Jour-
nal of the Linnean Society 88(1): 101–118.
D’Elía, G., J. D. Hanson, M. R. Mauldin, P. Teta & U. F. Pardi-
ñas. 2015. Molecular systematics of South American marsh
rats of the genus Holochilus (Muroidea, Cricetidae, Sigmo-
dontinae). Journal of Mammalogy 96(5): 1081–1094.
Delgado-Jaramillo, M., F. J. García & M. Machado. 2016. Diver-
sidad de murciélagos (Mammalia: Chiroptera) en las áreas de
protección estricta de Venezuela. Ecotrópicos 29(1-2): 28–42.
Delsuc, F., M. Kuch, G. C. Gibb, E. Karpinski, D. Hacken-
berger, P. Szpak, J. Marínez, J. I. Mead, H. G. McDonald,
R. D. E. MacPhee, G. Billet, L. Hautier & H. N. Poinar.
2019. Ancient mitogenomes reveal the evolutionary his-
tory and biogeography of sloths. Current Biology 29(12):
2031–2042.
De oisy, B., A. C. Pavan, M. Delaval, A. Lavergne, T. Luglia,
K. Pineau, M. Ruedi, V. Rufray & F. Catzeis. 2014. Cryptic
diversity in common mustached bats Pteronotus cf. parnel-
lii (Mormoopidae) in French Guiana and Brazilian Amapa.
Acta Chiropterologica 16(1): 1–13.
De Vivo, M. & A. P. Carmignotto. 2015. Family Sciuridae G.
Fischer, 1817. pp. 1–48. In: Patton, J. L., U. F. J. Pardiñas &
G. D’Elía (eds.). Mammals of South America, olume 2: Ro-
dents. USA: e University of Chicago Press.
Díaz-Nieto, J. F. & R. S. Voss. 2016. A revision of the didelphid
marsupial genus Marmosops. Part 1. Species of the subgenus
Sciophanes. Bulletin of the American Museum of Natural His-
tory 402: 170.
Díaz-Nieto, J. F., S. A. Jansa & R. S. Voss. 2016. DNA sequenc-
ing reveals unexpected recent diversity and an ancient di-
chotomy in the American marsupial genus Marmosops (Di-
delphidae: ylamyini). Zoological Journal of the Linnean
Society 176: 914–940.
Duarte, J. M. B., S. González & J. E. Maldonado. 2008. e
surprising evolutionary history of South American deer. Mo-
lecular Phylogenetics and Evolution 49: 17–22.
Eisenberg, J. F. & K. Redford. 1979. A biogeographic analysis
of the mammalian fauna of Venezuela. pp. 3138. In: Eisen-
berg, J. F. (ed.), Vertebrate ecology in the northern Neotropics.
Washington, D. C.: Smithsonian Institution Press.
Emin-Lima, R., F. A. Machado, S. Siciliano, W. Gravena, E.
Aliaga-Rossel, J. de Sousa e Silva, E. Hingst-Zaher & L. R.
de Oliveira. 2022. Morphological disparity in the skull of
Amazon River dolphins of the genus Inia (Cetacea, Iniidae)
is inconsistent with a single taxon. Journal of Mammalogy
103(6): 1278–1289.
Emmons, L. & F. Feer. 1997. Neotropical rainforest mammals:
a eld guide (2nd ed.). Chicago, Ill.: University of Chicago
Press, 396 pp.
Emmons, L. H. & J. L. Patton. 2015. Genus Makalata Husson,
1978. pp. 905–910. In: Patton, J. L., U. F. J. Pardiñas & G.
D’Elía (eds.). Mammals of South America, Volume 2: Rodents.
Chicago, Ill.: e University of Chicago Press.
Feijó, A. & P. Cordeiro-Estrela. 2016. Taxonomic revision of
the Dasypus kappleri complex, with revalidations of Dasypus
pastasae (omas, 1901) and Dasypus beniensis Lônnberg,
1942 (Cingulata, Dasypodidae). Zootaxa 4170(2): 271–297.
Ferrari, S. F., P. G. Guedes, W. M. Figueiredo-Ready & A. A.
Barnett. 2014. Reconsidering the taxonomy of the Black-
Faced Uacaris, Cacajao melanocephalus group (Mammalia:
Pitheciidae), from the northern Amazon basin. Zootaxa
3866(3): 353–370.
Gallina S. & H. López-Arévalo. 2016 Odocoileus virginia-
nus. In: e IUCN red list of threatened species 2016:
e.T42394A22162580. https://doi.org/10.2305/IUCN.
UK.2016-2.RLTS.T42394A22162580.en. Accessed 12 Dec
2021.
Gallina-Tessaro, S., E. López-Tello & S. Mandujano. 2019a. Re-
cent studies of white-tailed deer in the Neotropics. pp. 371–
393. In: Gallina-Tessaro, S. (ed.). Ecology and conservation
of tropical ungulates in Latin America. Cham, Switzerland:
Springer.
Gallina-Tessaro, S., L. A. Pérez-Solano, R. Reyna-Hurtado &
L. A. Escobedo-Morales. 2019b. Brocket Deer. pp. 395–
414. In: Gallina-Tessaro, S. (ed.). Ecology and conservation
of tropical ungulates in Latin America. Cham, Switzerland:
Springer.
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
20
García, F. J., J. Sánchez-Hernández & T. B. F. Semedo. 2014.
Descripción de una nueva especie de comadrejita ratona del
género Marmosops Matschie, 1916 (Didelphimorphia, Di-
delphidae). erya 5(3): 701–723.
García, F. J., M. I. Delgado-Jaramillo & M. Machado. 2017.
Diversidad de pequeños mamíferos no voladores (Didel-
phimorphia, Paucituberculata y Eulipotyphla) en Áreas de
Protección Estricta de Venezuela. Biota Colombiana 18 (1):
335–351.
García, F. J., E. Sánchez-González, M. Machado, G. Flórez, D.
Araujo-Reyes, O. Vásquez-Parra & D. Prieto-Torres. 2018.
First record of the Santa Marta mouse, Nephelomys macu-
liventer (Mammalia, Rodentia, Cricetidae) for Venezuela.
Mammalia 83(2): 203–207.
García, F. J., T. G. Almeida, M. Machado, M. I. Delgado-Ja-
ramillo, D. Araujo-Reyes, O. Vásquez-Parra & G. Flórez.
2020. Description of a new species of arboreal rat of the
Rhipidomys fuliventer group, from Venezuela (Rodentia:
Cricetidae). Anartia 30: 7–24.
García, F. J., J. Ochoa G & B. W. Miller. 2022. Distribución ac-
tualizada de Pteronotus (Phyllodia) (Chiroptera: Mormoo-
pidae) en Venezuela, con el primer registro de Pteronotus
(P.) alitonus. Mastozoología Neotropical 29(1): e0664.
Gardner, A. L. 1988. e mammals of Parque Nacional Serra-
nía de la Neblina, Territorio Federal Amazonas, Venezuela.
pp. 695–765. In: Brewer-Carias, C. (ed.). Cerro La Neblina:
resultados de la expedición 1983-1987. Caracas: FUDECI.
Gardner, A. L. 2005. Order Didelphimorphia. pp. 318. In:
Wilson D. E. & D. Reeder (eds.). Mammal species of the
world: a taxonomic and geographic reference. 3rd ed. Wash-
ington, D. C.: Smithsonian Institution Press.
Gardner, A. L. 2007. Genus Platyrrhinus Saussure, 1860. pp.
329–342. In: Gardner A. L. (ed.). Mammals of South Amer-
ica. Vol. 1: Marsupials, xenarthrans, shrews, and bats. Uni-
versity of Chicago Press, Chicago.
Gardner, A. L. & G. K. Creighton. 2007. Genus Marmosops
Matschie, 1916. pp. 61–74. In: Gardner, A. L. (ed.), Mam-
mals of South America. Chicago, Ill.: University of Chicago
Press.
Garrido, J. 2023. Distribución geográca y análisis espacial de los
carnívoros (Mammalia: Carnivora) en Venezuela. Valencia:
Universidad de Carabobo, Facultad Experimental de Cien-
cias y Tecnología, Departamento de Biología, iii + 75 pp.
[trabajo especial de grado].
Gibb, G. C., F. L. Condamine, M. Kuch, J. Enk, N. Moraes-
Barros, M. Superina, H. N. Poinar & F. Delsuc. 2016. Shot-
gun mitogenomics provides a reference phylogenetic frame-
work and timescale for living xenarthrans. Molecular Biology
and Evolution 33(3): 621–642.
Gonçalves P. R., P. Teta & C. R. Bonvicino. 2015. Genus Ho-
lochilus Brandt, 1835. pp. 325–335. In: Patton, J. L., U. F.
J. Pardiñas & G. D’Elía (eds.). Mammals of South America
(Vol. 2): Rodents. Chicago and London: e University of
Chicago Press.
González, S. & J. M. Barbanti Duarte. 2020. Speciation, evolu-
tionary history and conservation trends of neotropical deer.
Mastozoología Neotropical 27: 3747.
González-Ruiz, N., J. Ramírez-Pulido & J. Arroyo-Cabrales.
2011. A new species of masti bat (Chiroptera: Molossidae:
Molossus) from Mexico. Mammalian Biology 76: 461469.
Grieneisen M. L., Y. Zhan, D. Potter & M. Zhang. 2014. Bio-
diversity, taxonomic infrastructure, international collabora-
tion, and new species discovery. BioScience 64: 322332.
Groves, C. 2001. Primate Taxonomy. Washington: Smithsonian
Institution Press.
Groves, C. 2016. Primates (Taxonomy). In: Bezanson, M., K.
C. MacKinnon, E. Riley, C. J. Campbell, K. A. I. Nekaris, A.
Estrada, A. F. Di Fiore, S. Ross, L. E. Jones-Engel, B. ierry,
R. W. Sussman, C. Sanz, J. Loudon, S. Elton and A. Fuentes
(eds.). e international encyclopedia of primatology. https: //
doi.org/10.1002/9781119179313.wbprim0045
Groves, C. & P. Grubb. 2011. Ungulate taxonomy. Baltimore:
Johns Hopkins University Press, 317 pp.
Grubb, P. 2005. Order Artiodactyla. pp. 637–722. In: Wilson,
D. E. & D. M. Reeder (eds.). Mammal species of the world: a
taxonomic and geographic reference, 3rd ed. Baltimore: Johns
Hopkins University Press.
Guerrero, R. 2022. Mamíferos colectados en el Pantepui de Ve-
nezuela. Acta Biologica Venezuelica 42(2): 83–111.
Gutiérrez, E. E. & J. Molinari. 2008. Morphometrics and tax-
onomy of bats of the genus Pteronotus (subgenus Phyllodia)
in Venezuela. Journal of Mammalogy 89: 292–305.
Gutiérrez, E. E., K. M. Helgen, M. M. McDonough, F. Bauer, M.
T. Hawkins, L. A. Escobedo-Morales, B. D. Patterson & J. E.
Maldonado. 2017. A gene-tree test of the traditional taxono-
my of American deer: the importance of voucher specimens,
geographic data, and dense sampling. ZooKeys 697: 87–131.
Gutiérrez, E. E., J. E. Maldonado, A. Radosavljevic, J. Molinari,
B. D. Patterson, J. M. Martínez-C., M. Rutter, M. Hopkins,
F. García & K. M. Helgen. 2015. e taxonomic status of
Mazama bricenii and the signicance of the Táchira depres-
sion for mammalian endemism in the Cordillera de Mérida,
Venezuela. Plos one 10(6): e0129113.
Hall, E. 1951. American weasels. University Kansas Publication
Museum Natural History 4: 1–466.
Handley, C. O., Jr. 1976. Mammals of the Smithsonian Venezu-
elan Project. Brigham Young University Science Bulletin Bio-
logical Series 20: 1–89.
Hanson, J. D. & R. D. Bradley. 2008. Molecular diversity within
Melanomys caliginosus (Rodentia: Oryzomyini): evidence
for multiple species. Ocassional Papers Museum Texas Tech
University 275: 1–11.
Hanson, J. D., A. Utrera & C. F. Fulhorst. 2011. e delicate
pygmy rice rat (Oligoryzomys delicatus) is the principal host
of Maporalvirus (Family Bunyaviridae, Genus Hantavirus).
Vector-Borne Zoonotic Disease 11: 691–96.
Heckeberg, N. S., D. Erpenbeck, G. Wörheide & G. E. Rössner.
2016. Systematic relationships of ve newly sequenced cer-
vid species. PeerJ 4(1): e2307 DOI 10.7717/peerj.2307
Lista de mamíferos de Venezuela
21
Helgen, K. M., C. M. Pinto, R. Kays, L. E. Helgen, M. T. N.
Tsuchiya, A. uinn, D. E. Wilson & J. E. Maldonado. 2013.
Taxonomic revision of the olingos (Bassaricyon), with de-
scription of a new species, the olinguito. ZooKeys 324: 1–83.
Helgen, K., R. Kays, C. Pinto & J. Schipper. 2016. Bassaricyon
alleni. e IUCN Red List of reatened Species. 2016.
Herrera, O., A. Ferrer, E. Boede, F. Trujillo, F. Mosquera-Guerra,
S. Usma, E. Mujica, S. Cobarrubia & K. Diniz. 2017. Tonina
del Orinoco Inia georensis (Blainville, 1817). Capítulo I. pp.
12–17. In: Ferrer, A., O. Herrera, F. Trujillo, F. Mosquera-
Guerra, G. De la Cruz Melo, D. Lew, S. Boher, A. Seijas, O.
Hernandez & S. Usma (eds.). Plan de acción para la conserva-
ción de los mamíferos acuáticos de Venezuela: delnes de agua
dulce, nutrias y manatíes 2017-2027. Caracas-Bogotá: Unión
Gráca SAS.
Hershkovitz, P. 1984. Taxonomy of squirrel monkeys genus
Saimiri (Cebidae, platyrrhini): A preliminary report with
description of a hitherto unnamed form. American Journal of
Primatology 7: 155–210.
Honacki, J. H., K. E. Kinman & J. W. Koeppl. 1982. Mammal
species of the world: a taxonomic and geographic reference.
Lawrence, Ks.: Allen Press / e Association of Sistematics
Collections, 694 pp.
Hoofer, S. R., S. Solari, P. A. Larsen, R. D. Bradley & R. J. Baker.
2008. Phylogenetics of the fruit-eating bats (Phyllostomidae:
Artibeina) inferred from mitochondrial DNA sequences.
Occasional Papers of the Museum of Texas Tech University 277:
1–15.
Hurtado, N. & V. Pacheco. 2014. Análisis logenético del gé-
nero Mimon Gray, 1847 (Mammalia, Chiroptera, Phyllosto-
midae) con la descripción de un nuevo género. erya 5(3):
751–791.
Hurtado, N. & G. D’Elía. 2018. Taxonomy of the genus Gard-
nerycteris (Chiroptera: Phyllostomidae). Acta Chiropterolog-
ica 20(1): 99–115.
Isaac, N. J. B., J. Mallet & G. M. Mace. 2004. Taxonomic ina-
tion: its inuence on macroecology and conservation. Trends
in Ecology and Evolution 19: 464–469.
Jeerson, T. A., J. G. Mead & C. C. Kinze. 2023. Nomenclature
of the larger toothed whales (Odontocetes): a historical re-
view. Smithsonian Contributions to Zoology 655: 1–78.
Lew, D., R. Pérez-Hernández & J. Ventura. 2006. Two new
species of Philander (Didelphimorphia, Didelphidae) from
Northern South America. Journal of Mammalogy 87(2):
224–237.
Lew, D., B. A. Rivas, H. Rojas & A. Ferrer. 2009. Mamíferos del
Parque Nacional Canaima. pp. 153–179. In: Señaris, J., D.
Lew & C. Lasso (eds.). Biodiversidad del Parque Nacional
Canaima: bases técnicas para la conservación de la Guayana
venezolana. Caracas: Fundación La Salle de Ciencias Natura-
les y e Nature Conservancy.
Lew, D. & B. K. Lim. 2019. Mammals. pp. 333–368. In: Rull,
V., T. Vegas-Vilarrubia, O. Huber & C. Señaris (eds.). Biodi-
versity of Pantepui. e pristine “Lost World” of the Neotropical
Guiana Highlands. London: Academic Press, Elsevier.
Linares, O. J. 1998. Mamíferos de Venezuela. Caracas: Sociedad
Conservacionista Audubon de Venezuela and British Petro-
lum de Venezuela, 691 pp.
López-Fuster, M. J., R. Pérez-Hernández & J. Ventura. 2008.
Morphometrics of genus Caluromys (Didelphimorphia: Di-
delphidae) in northern South America. Orsis 23: 97–114.
Loureiro, L. O., M. Engstrom, B. Lim, C. López González & J.
Juste. 2019. Not all Molossus are created equal: genetic varia-
tion in the masti bat reveals diversity masked by conserva-
tive morphology. Acta Chiropterologica 21(1): 51–64.
Lynch-Alfaro, J. W. L., J. D. S. E. Silva Jr. & A. B. Rylands. 2012.
How dierent are robust and gracile capuchin monkeys? An
argument for the use of Sapajus and Cebus. American Journal
of Primatology 74(4): 273–286.
Lynch-Alfaro, J. W. L., J. P. Boubli, F. P. Paim, C. C. Ribas, M. N.
F. da Silva, M. R. Messias & I. P. Farias. 2015. Biogeography
of squirrel monkeys (genus Saimiri): South-central Amazon
origin and rapid pan-Amazonian diversication of a lowland
primate. Molecular Phylogenetics and Evolution 82: 436–454.
Madi, Y., O. Linares, E. Rivas, L. Rodríguez, A. León, J. Mar-
tínez M. Delgado, D. Gil, J. Santander, A. Henríquez, J. G.
Vásquez, M. Vera, Y. Rivas, L. Terán, M. Céspedes & J. J.
Rodrigues. 2008. Zoogeografía y diversidad de los mamíferos
en Venezuela (2da. ed.). Mapas y listados taxonómicos en
digital. Caracas: Ministerio del Poder Popular para el Am-
biente. Ocina de Análisis Estratégico Coordinación de In-
vestigación e Información Ambiental. Dirección General de
Planicación y Ordenación Ambiental. Proyecto Sistemas
Ecológicos de Venezuela.
Mantellatto, A. M. B., S. González & J. M. B. Duarte. 2020.
Molecular identication of Mazama species (Cervidae: Ar-
tiodactyla) from natural history collections. Genetics and
Molecular Biology 43(2): e20190008.
Mantilla-Meluk, H. 2014. Dening species and species bound-
aries in Uroderma (Chiroptera: Phyllostomidae) with a de-
scription of a new species. Occasional Papers of the Museum of
Texas Tech University 325: 1–26.
Mantilla-Meluk, H. & R. J. Baker. 2010. New species of Anoura
(Chiroptera: Phyllostomidae) from Colombia, with system-
atic remarks and notes on the distribution of the A. georoyi
complex. Occasional Papers Museum of Texas Tech University
292: 1–19.
Mantilla-Meluk, H., & J. Muñoz-Garay. 2014. Biogeography
and taxonomic status of Myotis keaysi pilosatibialis LaVal
1973 (Chiroptera: Vespertilionidae). Zootaxa 3793: 60–70.
MARN. 2001. Estrategia nacional sobre diversidad biológica y su
plan de acción. Szeplaki, O. E., R. L. B. García, G. J. C. Ro-
dríguez & E. González Jiménez (eds.). Caracas: Ministerio
del Ambiente y de los Recursos Naturales (MARN), Fondo
para el Medio Ambiente Mundial (FMAM) y Programa de
las Naciones Unidas para el Desarrollo (PNUD), 135 pp.
Márquez, E. J., M. Aguilera & M. Corti. 2000. Morphometric
and chromosomal variation in populations of Oryzomys al-
bigularis (Muridae: Sigmodontinae) from Venezuela multi-
variate aspects. Zeitschri fur Säugetierkunde 65: 84-99.
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
22
May-Collado, L. & I. Agnarsson. 2006. Cytochrome b and
Bayesian inference of whale phylogeny. Molecular phylogenet-
ics and evolution 38(2): 344–354.
McGowen, M. R., G. Tsagkogeorga, S. Álvarez-Carretero, M.
dos Reis, M. Struebig, R. Deaville & S. J. Rossiter. 2020. Phy-
logenomic resolution of the cetacean tree of life using target
sequence capture. Systematic Biology 69(3): 479–501.
Molina, M. & J. Molinari. 1999. Taxonomy of Venezuelan
white-tailed deer (Odocoileus, Cervidae, Mammalia), based
on cranial and mandibular traits. Canadian Journal of Zool-
ogy 77(4): 632–645.
Molinari, J. 2007. Variación geográca en los venados de cola
blanca (Cervidae, Odocoileus) de Venezuela, con énfasis en O.
margaritae, la especie enana de la Isla de Margarita. Memoria
de la Fundación La Salle de Ciencias Naturales 167: 29–72.
Molinari, J. 2023. A bare-bones scheme to choose between the
species, subspecies, and ‘evolutionarily signicant unit’ cat-
egories in taxonomy and conservation. Journal for Nature
Conservation 72: 126335.
Molinari, J., D. Lew & J. Sánchez-Hernández. 2015. Venado
matacán candelillo, Mazama bricenii. In: Rodríguez J. P., A.
García-Rawlins & F. Rojas-Suárez (eds). Libro Rojo de la fau-
na venezolana, 4
th
ed. Caracas: Provita, Fundación Empresas
Polar. http://animalesamenazados.provita.org.ve/content/
venado-matacan-candelillo
Molinari, J., X. E. Bustos, S. F. Burneo, M. A. Camacho, S. A.
Moreno & G. Fermin. 2017. A new polytypic species of
yellow-shouldered bats, genus Sturnira (Mammalia: Chirop-
tera: Phyllostomidae), from the Andean and coastal moun-
tain systems of Venezuela and Colombia. Zootaxa 4243:
75–96.
Molinari, J., E. E. Gutiérrez & B. K. Lim. 2023. Systematics and
biogeography of Anoura cultrata (Mammalia, Chiroptera,
Phyllostomidae): a morphometric, niche modeling, and ge-
netic perspective, with a taxonomic reappraisal of the genus.
Zootaxa 5297(2): 151–188.
Mondol, E. 1977. Fauna silvestre de los bosques húmedos tro-
picales de Venezuela. pp. 113–181. In: Hamilton, S. L., J. Ste-
yermark, P. Veillon & E. Mondol (eds.). Conservación de los
bosques húmedos de Venezuela. Caracas: MARNR.
Mondol, E. 1997. Lista provisional anotada de los mamíferos
de la cuenca del río Caura, Venezuela. pp. 11–63. In: Huber,
O. & J. Rosales (eds.). Ecología de la cuenca del río Caura,
Venezuela. II. Estudio especial. Scientia Guaianae 7.
Mondol, E. & B. A. Rivas. 2004. Contribución al conocimien-
to de la comadreja Mustela enata Lichtenteins 1831 (Carni-
vora: Mustelidae) para Venezuela. Revista de Ecología Latino
Americana 11: 15–22.
Montenegro, F., H. Coitiño, N. Bou, E. M. González, A. Cra-
vino, J. A. Martínez-Lanfranco & C. Cancelo. 2021. El
yaguarundí, Herpailurus yagouaroundi (Carnivora: Felidae)
en Uruguay: situación histórica y actual. Mastozoología Neo-
tropical 28(1): e0536.
Monter-Pozos, A. & J. C. Hernández. 2020. Dos registros de
atropellamiento de Leopardus wiedii y Herpailurus yagoua-
roundi (Carnivora: felidae) en Yucatán, México. Mammalo-
gy Notes 6(2): 176.
Moras, L. M., V. Tavares, A. R. Pepato, F. R. Santos & R. Gre-
gorin. 2016. Reassessment of the evolutionary relationships
within the dog-faced bats, genus Cynomops (Chiroptera:
Molossidae). Zoologica Scripta 45(5): 465–480.
Moratelli, R., A. Gardner, J. A. De Oliveira & D. E. Wilson.
2013. Review of Myotis (Chiroptera, Vespertilionidae) from
northern South America, including description of a new spe-
cies. American Museum Noitates 3780: 1–36.
Morrone, J. J. 2014. Biogeographical regionalisation of the Neo-
tropical region. Zootaxa 3782: 1–110.
Moscarella, R. A., M. Aguilera & A. A. Escalante. 2003. Phy-
logeography, population structure, and implications for
conservation of white-tailed deer (Odocoileus virginianus) in
Venezuela. Journal of Mammalogy 84(4): 1300–1315.
Muñoz-Garay, J. & H. Mantilla-Meluk. 2012. First record of
Myotis nesopolus from Colombia. Occasional Papers Museum
of Texas Tech University 312: 2–9.
Musser, G. G. & M. D. Carleton. 2005. Superfamily Muroidea.
pp. 894–1531. In: Wilson, D. E. & D. M. Reeder (eds.).
Mammal species of the world: A taxonomic and geographic ref-
erence. Baltimore: e Johns Hopkins University Press.
Novaes, R. L. M., V. C. Cláudio, R. J. Larsen, D. E. Wilson, M.
Weksler & R. Moratelli. 2021. e taxonomic status of Myo-
tis nesopolus larensis (Chiroptera, Vespertilionidae) and new
insights on the diversity of Caribbean Myotis. ZooKeys 1015:
145–167.
Ochoa, J., J. Sánchez-Hernández, M. Bevilacqua, & R. Rivero.
1988. Inventario de los mamíferos de la Reserva Forestal de
Ticoporo y la Serranía de los Pijiguaos, Venezuela. Acta Cien-
tíca Venezolana 39: 269–280.
Ochoa, J., C. Molina & S. Giner. 1993. Inventario y estudio co-
munitario de los mamíferos del Parque Nacional Canaima,
con una lista de las especies registradas para la Guayana Vene-
zolana. Acta Cientíca Venezolana 44: 244–261.
Ochoa, J., M. Bevilacqua & F. J. García. 2005. Evaluación eco-
lógica rápida de las comunidades de mamíferos en cinco lo-
calidades del Delta del Orinoco, Venezuela. Interciencia 30:
466–475.
Ochoa, J., F. J. García, S. Caura & J. Sánchez-Hernández. 2009.
Mamíferos de la cuenca del río Caura, Venezuela: listado ta-
xonómico y distribución conocida. Memoria de la Fundación
La Salle de Ciencias Naturales 170: 5–80.
Ortega-S. J. A, S. Mandujano, J. G. Villarreal-González, M. I.
Di Mare, H. López-Arevalo, M. Molina & M. Correa-Vi-
ana. 2011. Managing white-tailed deer: Latin America. pp.
565–597. In: Hewitt D. G. (ed.). Biology and management of
white-tailed deer. Boca Raton, Fl.: Taylor Francis Press.
Pacheco, V. 2003. Phylogenetic analyses of the omasomyini
(Muroidea: Sigmodontinae) based on morphological data.
New York: e City University of New York, xvii + 398 pp.
[PhD thesis]
Pacheco, V. 2015a. Genus Chilomys omas, 1897. pp. 577–
580. In: Patton, J. L., U. F. J. Pardiñas & G. D’Elía (eds.).
Lista de mamíferos de Venezuela
23
Mammals of South America (Vol. 2). Rodents. Chicago and
London: e University of Chicago Press.
Pacheco, V. 2015b. Genus omasomys Coues, 1884. pp. 617–
682. In: Patton, J. L., U. F. J. Pardiñas & G. D’Elía (eds.).
Mammals of South America (Vol. 2). Rodents. Chicago and
London: e University of Chicago Press.
Pacheco, V. 2021. Range extension of omasomys princeps
(omas, 1895) (Rodentia, Sigmodontinae) and rst record
in Venezuela. Check List 17(2): 385–393.
Parlos, J. A., R. M. Timm, V. J. Swier, H. Zeballos & R. J. Baker.
2014. Evaluation of paraphyletic assemblages within lon-
chophyllinae, with description of a new tribe and genus. Oc-
casional Papers of the Museum of Texas Tech University 320:
1–24.
Patterson, B. D., H. E. Ramírez-Chaves, J. F. Vilela, A. E. R. Soa-
res & F. Grewe. 2021. On the nomenclature of the American
clade of weasels (Carnivora: Mustelidae). Journal of Animal
Diversity 3(2): 1–8.
Patton, J. L. & A. L. Gardner. 2007. Family Mormoopidae, Sau-
ssure 1860. pp. 376–384. In: Gardner, A. L. (eds.). Mammals
of South America. (Vol. 1). Marsupials, xenarthrans, shrews,
and bats. Chicago and London: e University of Chicago
Press.
Patton, J. L. & R. N. Leite. 2015. Genus Proechimys J. A. Allen,
1899. pp. 950–989. In: Patton, J. L., U. F. J. Pardiñas & G.
D’Elía (eds.). Mammals of South America (Vol. 2). Rodents.
Chicago and London: e University of Chicago Press.
Patton, J. L., M. N. da Silva & J. R. Malcolm. 2000. Mammals
of the Rio Juruá and the evolutionary and ecological diver-
sication of Amazonia. Bulletin of the American Museum of
Natural History 244: 1–306.
Patton, J. L, J. Pardiñas & G. D´Elia (eds.). 2015. Mammals of
South America, Volume 2: Rodents. Chicago and London:
e University of Chicago Press, 1336 pp.
Pavan, A. C. & G. Marroig. 2016. Integrating multiple evidences
in taxonomy: species diversity and phylogeny of mustached
bats (Mormoopidae: Pteronotus). Molecular Phylogenetics
and Evolution 103: 184–198.
Pavan, A. C., P. E. D. Bobrowiec & A. R. Percequillo. 2018.
Geographic variation in a South American clade of mor-
moopid bats, Pteronotus (Phyllodia), with description of a
new species. Journal of Mammalogy 99: 624–645.
Pavan, S. E., S. A. Jansa & R. S. Voss. 2014. Molecular phylogeny
of short-tailed opossums (Didelphidae: Monodelphis): Taxo-
nomic implications and test of evolutionary hypotheses. Mo-
lecular Phylogenetics and Evolution 79: 199–214.
Pine, R. H. & C. O. Handley, Jr. 2008. Genus Monodelphis Bur-
net, 1830. pp. 82–107. In: Gardner, A. L. (ed.). Mammals
of South America Volumen 1. Marsupials, xenarthrans, shrews
and bats. Chicago: Chicago University Press.
Prado, J. R., L. L. Knowles & A. R. Percequillo. 2021. New spe-
cies boundaries and the diversication history of marsh rat
taxa clarify historical connections among ecologically and
geographically distinct wetlands of South America. Molecu-
lar Phylogenetics and Evolution 155: 106992.
Percequillo, A. R. 2003. Sistemática de Oryzomys Baird, 1858:
denição dos grupos de espécie e revisão taxonómica do gru-
po albigularis (Rodentia, Sigmodontinae). Sao Paulo: Uni-
versidade de Sao Paulo. 2 vols. [Tese PhD].
Percequillo, A. R. 2015. Genus Nephelomys Weksler, Percequillo
& Voss, 2006. pp. 377–390. In: Patton, J. L., U. F. J. Pardi-
ñas & G. D’Elía (eds.). Mammals of South America (Vol. 2).
Rodents. Chicago and London: e University of Chicago
Press.
uintela, F. M., C. A. Da Rosa & A. Feijó. 2020. Checklist of
mammals from Brazil. Annals of the Brazilian Academy of Sci-
ences 92(Suppl. 2): e20191004.
uiroga-Carmona, M. 2013. Una nueva especie de musaraña
del género Cryptotis (Soricomorpha: Soricidae) de la Serra-
nía del Litoral en el norte de Venezuela. Mastozoología Neo-
tropical 20: 123–137.
uiroga-Carmona, M. & J. Molinari. 2012. Description of a
new shrew of the genus Cryptotis (Mammalia: Soricomor-
pha: Soricidae) from the Sierra de Aroa, an isolated moun-
tain range in northwestern Venezuela, with remarks on bio-
geography and conservation. Zootaxa 3441: 1–20.
uiroga-Carmona, M. & N. Woodman. 2015. A new species
of Cryptotis (Mammalia, Eulipotyphla, Soricidae) from the
Sierra de Perijá, Venezuelan-Colombian Andes. Journal of
Mammalogy 96(4): 800–809.
uiroga-Carmona, M. & C. DoNascimiento. 2016. A new spe-
cies of small-eared shrew of the genus Cryptotis Pomel, 1848
(Mammalia, Eulipotyphla, Soricidae) from the easternmost
mountains of the Venezuelan Andes. Mammalian Biology
81: 494–505.
Ramírez-Chaves, H. E., H. L. Arango-Guerra & B. D. Patter-
son. 2014. Mustela aicana (Carnivora: Mustelidae) Mam-
malian Species 917: 110–115.
Ramírez-Chaves, H. E., A. F. Suárez-Castro & J. F. González-
Maya. 2016. Cambios recientes a la lista de los mamíferos de
Colombia. Mammalogy Notes 3: 1–20.
Ramírez-Chaves, H. E., D. M. Morales-Martínez., W. A. Pérez.,
D. Velásquez-Guarín, I. Y. Mejía-Fontecha., M. Ortiz-Giral-
do, P. A. Ossa-López & F. A. R. Páez. 2021a. A new species
of small Eptesicus Ranesque (Chiroptera: Vespertilionidae)
from northern South America. Zootaxa 5020(3): 489–520.
Ramírez-Chaves, H. E., D. M. Morales-Martínez, M. E. Rodrí-
guez-Posada & A. F. Suárez-Castro. 2021b. Checklist of the
mammals (Mammalia) of Colombia: Taxonomic changes in
a highly diverse country. Mammalogy Notes 7(2): 253.
Ramírez-Fernández, J. D., R. Sánchez, L. J. May-Collado, J. F.
González-Maya & B. Rodríguez-Herrera. 2023. Revised
checklist and conservation status of the mammals of Costa
Rica. erya 14(2): 233–244.
Redondo, R. A. F., L. P. S. Brina, R. F. Silva, D. Field & F. R.
Santos. 2008. Molecular systematics of the genus Artibeus
(Chiroptera: Phyllostomidae). Molecular Phylogenetics and
Evolution 49: 44–58.
Rivas, B. A. & A. Ferrer. 2018. Mamíferos del Escudo Guayanés
de Venezuela. pp. 381–431. In: Lasso, C. A. & J. C. Seña-
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
24
ris (eds.). VI. Fauna Silestre del Escudo Guayanés (Colom-
bia-Venezuela). Serie Editorial Fauna Silvestre Neotropical.
Bogotá: Instituto de Investigación de Recursos Biológicos
Alexander von Humboldt.
Rodríguez, J. P., A. García-Rawlins & F. Rojas-Suárez (eds.).
2015. Libro Rojo de la fauna venezolana. 4a ed. Caracas: Pro-
vita y Fundación Empresas Polar.
Rodríguez-Posada, M. E., D. M. Morales-Martínez, H. E.
Ramírez-Chaves, D. Martínez-Medina & C. A. Calderón-
Acevedo. 2021. A new species of Long-eared Brown Bat of
the genus Histiotus (Chiroptera) and the revalidation of His-
tiotus colombiae. Caldasia 43(2): 221–234.
Rogers, D. S., E. A. Arenas, F. X. Gonzàlez-Cozatl, D. K. Hardy,
J. D. Hanson & N. Lewis-Rogers. 2009. Molecular phylo-
genetics of Oligoryzomys fulescens based on cytochrome-
b gene sequences, whit comments on the evolution of the
genus Oligoryzomys. pp. 179–92. In: Cervantes, F. A., Y.
Hortelano Moncada & J. Vargas Cuenca (eds.). 60 años de
la Colección Nacional de Mamíferos del Instituto de Biología,
UNAM. Aportaciones al conocimiento y conservación de los
mamíferos mexicanos. México, D. F.: Universidad Nacional
Autónoma de México.
Rosel, P. E., L. A. Wilcox, T. K. Yamada & K. D. Mullin. 2021.
A new species of baleen whale (Balaenoptera) from the Gulf
of Mexico, with a review of its geographic distribution. Ma-
rine Mammal Science 37: 577–610.
Rossi, R. V. 2000. Taxonomía de Mazama Ranesque, 1817 do
Brasil (Artiodactyla, Cervidae). Sao Paulo: Instituto de Bio-
ciencias, Universidade de Sao Paulo, 174 pp. [tese MSc].
Ruedas, L. A., S. M. Silva, J. H. French, R. N. Platt, J. Salazar-
-Bravo, J. M. Mora & C. W. ompson. 2017. A prolegom-
enon to the systematics of South American cottontail rabbits
(Mammalia, Lagomorpha, Leporidae: Sylilagus): designa-
tion of a neotype for S. brasiliensis (Linnaeus, 1758), and
restoration of S. andinus (omas, 1897) and S. tapetillus
omas, 1913. Miscellaneous Publications Museum of Zool-
ogy, University of Michigan 205: 1–67.
Ruedas, L. A., S. M. Silva, J. H. French, R. N. Platt, J. Salazar-
Bravo, J. M. Mora & C. W. ompson. 2019. Taxonomy
of the Sylilagus brasiliensis complex in Central and South
America (Lagomorpha: Leporidae). Journal of Mammalogy
100(5): 1599–1630.
Rylands, A. B. & R. A. Mittermeier. 2008. e diversity of the
New World primates: an annotated taxonomy. pp. 23–54.
In: Garber, P. A., A. Estrada, J. C. Bicca-Marques, E. W.
Heymann & K. B. Strier (eds.). South American Primates:
comparative perspectives in the study of behavior, ecology, and
conservation. New York, NY: Springer.
Rylands, A. B., R. A Mittermeier & J. S. Silva Jr. 2012. Neotropi-
cal primates: taxonomy and recently described species and
subspecies. International Zoo Yearbook 46: 11–24.
Sánchez, J. & D. Lew. 2012. Lista actualizada y comentada de los
mamíferos de Venezuela. Memoria de la Fundación La Salle
de Ciencias Naturales 173–174: 173–238.
Salazar-Bravo, J., N. Tinoco, H. Zeballos, J. Brito, D. Arenas-
Viveros, D. Marín-C., J. D. Ramírez-Fernández, A. R. Per-
cequillo, T. E. Lee Jr., S. Solari, J. Colmenares-Pinzon, C.
Nivelo, B. Rodríguez Herrera, W. Merino, C. E. Medina,
O. Murillo-García & U. F. J. Pardiñas. 2023. Systematics an
diversication of the Ichthyomyini (Cricetidae, Sigmodon-
tinae) revisited: evidence from molecular, morphological,
and combined approaches. PeerJ 11: e14319 DOI 10.7717/
peerj.14319
Segura, V., F. Prevosti & G. Cassini. 2013. Cranial ontogeny in
the Puma lineage, Puma concolor, Herpailurus yagouaroundi,
and Acinonyx jubatus (Carnivora: Felidae): a three-dimen-
sional geometric morphometric approach. Zoological Journal
of the Linnean Society 169(1): 235–250.
Silva-Caballero, A. & J. Ortega. 2022. Mazama gouazoubira
(Cetartiodactyla: Cervidae). Mammalian Species 1023:
1–19.
Simmons, N. B. & R. S. Voss. 1998. e mammals of Paracou,
French Guiana: A Neotropical lowland rainforest fauna. Part
1. Bats. Bulletin of the American Museum of Natural History
237: 1–219.
Simmons, N. B. & A. L. Cirranello. 2023. Bat species of the
world: A taxonomic and geographic database. Version 1.3.
Solari, S., S. R. Hoofer, P. A. Larsen, A. D. Brown, R. J. Bull, J.
A. Guerrero, J. Ortega, J. P. Carrera, R. D. Bradley & R. J.
Baker. 2009. Operational criteria for genetically dened spe-
cies: analysis of the diversication of the small fruit-eating
bats, Dermanura (Phyllostomidae: Stenodermatinae). Acta
Chiropterologica 11: 279–288.
Soriano, P. J. & J. Ochoa. 1997. Lista actualizada de los ma-
míferos de Venezuela. pp. 205–227: In: La Marca, E. (ed.).
Vertebrados actuales y fósiles de Venezuela. Serie Catálogo
Zoológico de Venezuela. Vol. 1. Mérida: Museo de Ciencia
y Tecnología de Mérida.
Soto-Werschitz, A., P. Ramoni-Perazzi & G. Bianchi-Pérez.
2019. Tropical ungulates of Venezuela. pp. 197–215. In:
Gallina-Tessaro S. (ed.). Ecology and conservation of tropical
ungulates in Latin America. Cham, Switzerland: Springer.
Tate, G. H. H. 1939. e mammals of the Guiana region. Bul-
letin American Museum of Natural History 76: 151–229.
e Society for Marine Mammalogy. 2023. List of marine mam-
mal species and subspecies. Disponible en: https://www.
marinemammalscience.org/species-information/list-marine-
mammal-species-subspecies/ (visitada: 25/05/2023).
Tribe, C. J. 2015. Genus Rhipidomys Tschudi, 1845. pp. 583–
617. In: Patton, J. L., U. F. J. Pardiñas & G. D’Elía (eds.).
Mammals of South America (Vol.2). Rodents. Chicago and
London: e University of Chicago Press.
IUCN 2023. e IUCN Red List of reatened Species. Version
2022-2. https: //www.iucnredlist.org.
Urbani, B. & C. Portillo-uintero. 2018. Consideraciones so-
bre la distribución y estado de conservación de los primates
de la Guayana venezolana. pp. 677–690. In: Urbani, B., M.
Kowalewski, R. G. T. Cunha, S. de la Torre & L. Cortés-Or-
Lista de mamíferos de Venezuela
25
tiz (eds.). La Primatología en Latinoamérica. Tomo II. Costa
Rica-Venezuela. Caracas: Ediciones Instituto Venezolano de
Investigaciones Cientícas (IVIC).
Velazco, P. M. & S. Solari. 2003. Taxonomía de Platyrrhinus
dorsalis y Platyrrhinus lineatus (Chiroptera: Phyllostomidae)
en Perú. Mastozoología Neotropical 10(2): 303–319.
Velazco, P. M., A. L. Gardner & B. D. Patterson. 2010. Systemat-
ics of the Platyrrhinus helleri species complex (Chiroptera:
Phyllostomidae), with descriptions of two new species. Zoo-
logical Journal of the Linnean Society 159: 785–812.
Velazco, P. M. & B. K. Lim. 2014. A new species of broad-nosed
bat Platyrrhinus Saussure, 1860 (Chiroptera: Phyllostomi-
dae) from the Guianan Shield. Zootaxa 3796(1): 175–193.
Velazco, P. M. & B. D. Patterson. 2013. Diversication of the
yellow-shouldered bats, genus Sturnira (Chiroptera, Phyllos-
tomidae), in the New World tropics. Molecular Phylogenetics
and Evolution 68: 683–698.
Velazco, P. M. & B. D. Patterson. 2019. Small mammals of the
Mayo River Basin in northern Peru, with the description of
a new species of Sturnira (Chiroptera, Phyllostomidae). Bul-
letin of the American Museum of Natural History 429: 1–70.
Voss, R. S. 2015. Superfamily Erethizontoidea Bonaparte, 1845.
pp. 786–805. In: Patton, J. L., U. F. J. Pardiñas & G. D’Elía
(eds.). Mammals of South America (Vol.2). Rodents. Chicago
and London: e University of Chicago Press.
Voss, R. S. 2022. An annotated checklist of recent opossums
(Mammalia: Didelphidae). Bulletin of the American Museum
of Natural History 455: 1–74.
Voss, R. S. & M. D. Carleton. 1993. A new genus for Herperomys
molitor Winge and Holochilus magnus Hershkovitz (Mam-
malia, Muridae) with an analysis of its phylogenetic relation-
ships. American Museum Noitates 3085: 1–39.
Voss, R. S., D. P. Lunde & N. B. Simmons. 2001. e mammals
of Paracou, French Guiana, a Neotropical lowland rainfor-
est fauna. Part 2. Nonvolant species. Bulletin of the American
Museum of Natural History 263: 1–236.
Voss, R. S., C. Hubbard & S. A. Jansa. 2013a. Phylogenetic re-
lationships of New World Porcupines (Rodentia, Erethizon-
tidae) Implications for taxonomy, morphological evolution,
and biogeography. American Museum Noitates 3769: 1–36.
Voss, R. S., J. F. Díaz-Nieto & S. A. Jansa. 2018. A Revision of
Philander (Marsupialia: Didelphidae), Part 1: P. quica, P. ca-
nus, and a new species from Amazonia. American Museum
Noitates 3891: 1–70.
Voss, R. S., B. K. Lim, J. F. Díaz-Nieto & S. A. Jansa. 2013b. A
new species of Marmosops (Marsupialia: Didelphidae) from
the Pakaraima highlands of Guyana, with remarks on the ori-
gin of the endemic Pantepui mammal fauna. American Mu-
seum Noitates 3778: 1–27.
Weksler, M. & C. R. Bonvicino. 2005. Taxonomy of pigmy rice
rats genus Oligoryzomys Bangs, 1900 (Rodentia, Sigmodon-
tinae) of the Brazilian Cerrado, with the description of two
new species. Arquivos do Museu Nacional 63(1): 113–130.
Weksler, M. & C. R. Bonvicino. 2015. Genus Oligoryzomys
Bangs, 1900. pp. 1305–1375. In: Patton, J. L., U. F. J. Pardi-
ñas & G. D’Elía (eds.). Mammals of South America (Vol.2).
Rodents. Chicago and London: e University of Chicago
Press.
Weksler, M. & S. Lóss. 2015. Genus Melanomys omas, 1902.
pp. 348–354. In: Patton, J. L., U. F. J. Pardiñas & G. D’Elía
(eds.). Mammals of South America (Vol.2). Rodents. Chicago
and London: e University of Chicago Press.
Wenzel, R. L. 1976. e streblid bat ies of Venezuela (Diptera:
Streblidae). Brigham Young University Science Bulletin, Bio-
logical Series 20(4): 1–76.
Wilson D. E. 2008. Genus Myotis Kaup 1829. pp. 468–481. In:
Gardner A. L. (ed.). Mammals of South America, olume 1,
marsupials, xenarthrans, shrews, and bats. Chicago and Lon-
don: University of Chicago Press.
Wilson, D. E. & D. M. Reeder (eds.). 2005. Mammal species of
the World (3rd ed.). Baltimore: Johns Hopkins University
Press, 2,142 pp.
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
26
ANEXO
LISTA ACTUALIZADA DE LOS MAMÍFEROS DE VENEZUELA SEPTIEMBRE 2023
Monodelphis Burnett, 1830
Monodelphis adusta (O. omas, 1897)
Monodelphis brevicaudata (Erxleben, 1777)
Monodelphis palliolata (Osgood, 1914)
Monodelphis reigi Lew & Pérez-Hernández, 2004
Monodelphis sp.
Philander Brisson, 1762
Philander andersoni (Osgood, 1913)
Philander canus (Osgood, 1913)
Philander deltae Lew, Pérez-Hernández & Ventura, 2006
PAUCITUBERCULATA Ameghino, 1894
Caenolestidae Trouessart, 1898
Caenolestes omas, 1895
Caenolestes fuliginosus (Tomes, 1863)
CINGULATA Illiger, 1811
Dasypodidae Gray, 1821
Dasypodinae Gray, 1821
Dasypus Linnaeus, 1758
Dasypus kappleri Krauss, 1862
Dasypus noemcinctus Linnaeus, 1758
Dasypus pastasae (O. omas, 1901)
Dasypus sabanicola Mondol, 1968
Chlamyphoridae Pocock, 1924
Tolypeutinae Gray, 1865
Cabassous McMurtrie, 1831
Cabassous centralis (Miller, 1899)
Cabassous unicinctus (Linnaeus, 1758)
Priodontes F. Cuvier, 1825
Priodontes maximus (Kerr, 1792)
PILOSA Flower, 1883
Bradypodidae Gray, 1821
Bradypus Linnaeus, 1758
Bradypus tridactylus Linnaeus, 1758
Bradypus variegatus Schinz, 1825
Choloepodidae Gray,1871
Choloepus Illiger, 1811
Choloepus didactylus (Linnaeus, 1758)
Choloepus homanni W. Peters, 1858
DIDELPHIMORPHIA Gill, 1872
Didelphidae Gray, 1821
Caluromyinae Kirsch, 1977
Caluromys J.A. Allen, 1900
Caluromys lanatus (Olfers, 1818)
Caluromys philander (Linnaeus, 1758)
Didelphinae Gray, 1821
Chironectes Illiger, 1811
Chironectes minimus (Zimmermann, 1780)
Didelphis Linnaeus, 1758
Didelphis imperfecta Mondol & Pérez-Hernández, 1984
Didelphis marsupialis Linnaeus, 1758
Didelphis pernigra J. A. Allen, 1900
Gracilinanus Gardner & Creighton, 1989
Gracilinanus dryas (O. omas, 1898)
Gracilinanus emiliae (O. omas, 1909)
Gracilinanus marica (O. omas, 1898)
Lutreolina omas, 1910
Lutreolina crassicaudata (Desmarest, 1804)
Marmosa Gray, 1821
Marmosa demerarae O. omas, 1905
Marmosa lepida (O. omas, 1888)
Marmosa murina (Linnaeus, 1758)
Marmosa robinsoni Bangs, 1898
Marmosa tyleriana Tate, 1931
Marmosa waterhousei (Tomes, 1860)
Marmosa xerophila Handley & Gordon, 1979
Marmosops Matschie, 1916
Marmosops carri (J. A. Allen & Chapman, 1897)
Marmosops caucae (O. omas, 1900)
Marmosops fuscatus (O. omas, 1896)
Marmosops ojastii García, Sánchez-Hernández &
Semedo, 2014
Marmosops pakaraimae Voss, Lim, Díaz-Nieto & Jansa,
2013
Marmosops pinheiroi (Pine, 1981)
Metachirus Burmeister, 1854
Metachirus nudicaudatus. Georoy Saint-Hilaire,
1803)
Lista de mamíferos de Venezuela
27
Cyclopedidae Pocock, 1924
Cyclopes Gray, 1821
Cyclopes didactylus (Linnaeus, 1758)
Myrmecophagidae Gray, 1825
Myrmecophaga Linnaeus, 1758
Myrmecophaga tridactyla Linnaeus, 1758
Tamandua Gray, 1825
Tamandua mexicana (Saussure, 1860)
Tamandua tetradactyla (Linnaeus, 1758)
EULIPOTYPHLA Waddell, 1999
Soricidae G. Fischer, 1814
Soricinae G. Fischer, 1814
Cryptotis Pomel, 1848
Cryptotis aroensis uiroga-Carmona & Molinari, 2012
Cryptotis dinirensis uiroga-Carmona &
DoNascimiento, 2016
Cryptotis meridensis (O. omas, 1898)
Cryptotis perijensis uiroga-Carmona & Woodman,
2015
Cryptotis tamensis Woodman, 2002
Cryptotis venezuelensis uiroga-Carmona, 2013
CHIROPTERA Blumenbach, 1779
Emballonuridae Gervais, 1855
Emballonurinae Gervais, 1855
Centronycteris Gray, 1838
Centronycteris maximiliani (J. Fischer, 1829)
Cormura Peters, 1867
Cormura brevirostris (Wagner, 1843)
Cyttarops omas, 1913
Cyttarops alecto omas, 1913
Diclidurus Wied-Neuwied, 1820
Diclidurus albus Wied-Neuwied, 1820
Diclidurus ingens Hernández-Camacho, 1955
Diclidurus isabella (omas, 1920)
Diclidurus scutatus Peters, 1869
Peropteryx Peters, 1867
Peropteryx kappleri Peters, 1867
Peropteryx leucoptera Peters, 1867
Peropteryx macrotis (Wagner, 1843)
Peropteryx trinitatis Miller, 1899
Rhynchonycteris Peters, 1867
Rhynchonycteris naso (Wied-Neuwied, 1820)
Saccopteryx Illiger, 1811
Saccopteryx bilineata (Temminck, 1838)
Saccopteryx canescens omas, 1901
Saccopteryx leptura (Schreber, 1774)
Noctilionidae Gray, 1821
Noctilio Linnaeus, 1766
Noctilio albiventris Desmarest, 1818
Noctilio leporinus (Linnaeus, 1758)
Mormoopidae Saussure, 1860
Mormoops Leach, 1821
Mormoops megalophylla (Peters, 1864)
Pteronotus Gray, 1838
Pteronotus alitonus Pavan, Bobrowiec & Percequillo,
2018
Pteronotus davyi Gray, 1838
Pteronotus fuscus (J. A. Allen, 1911)
Pteronotus gymnonotus (J. A. Wagner, 1843)
Pteronotus paraguanensis Linares & Ojasti, 1974
Pteronotus personatus (J. A. Wagner, 1843)
Pteronotus rubiginosus (J. A. Wagner, 1843)
Phyllostomidae Gray, 1825
Phyllostominae Gray, 1825
Chrotopterus Peters, 1865
Chrotopterus auritus (Peters, 1856)
Gardnerycteris Hurtado & Pacheco, 2014
Gardnerycteris crenulatum (É. Georoy Saint-Hilaire,
1803)
Gardnerycteris keenani (Handley, 1960)
Glyphonycteris omas, 1896
Glyphonycteris daviesi (Hill, 1964)
Glyphonycteris sylestris omas, 1896
Lampronycteris Sanborn, 1949
Lampronycteris brachyotis (Dobson, 1879)
Lonchorhina Tomes, 1863
Lonchorhina aurita Tomes, 1863
Lonchorhina fernandezi Ochoa & Ibáñez, 1982
Lonchorhina inusitata Handley & Ochoa, 1997
Lonchorhina orinocensis Linares & Ojasti, 1971
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
28
Lophostoma d’Orbigny, 1836
Lophostoma brasiliense Peters, 1866
Lophostoma carrikeri (J. A. Allen, 1910)
Lophostoma silicolum d’Orbigny, 1836
Macrophyllum Gray, 1838
Macrophyllum macrophyllum (Schinz, 1821)
Micronycteris Gray, 1866
Micronycteris hirsuta (Peters, 1869)
Micronycteris megalotis (Gray, 1842)
Micronycteris microtis Miller, 1898
Micronycteris minuta (Gervais, 1856)
Micronycteris schmidtorum Sanborn, 1935
Mimon Gray, 1847
Mimon bennettii (Gray, 1838)
Phylloderma Peters, 1865
Phylloderma stenops Peters, 1865
Phyllostomus Lacépède, 1799
Phyllostomus discolor Wagner, 1843
Phyllostomus elongatus (É. Georoy Saint-Hilaire, 1810)
Phyllostomus hastatus (Pallas, 1767)
Phyllostomus latifolius (omas, 1901)
Tonatia Gray, 1827
Tonatia bakeri Williams, Willig & Reid, 1995
Tonatia maresi Williams, Willig & Reid, 1995
Trachops Gray, 1847
Trachops cirrhosus (Spix, 1823)
Trinycteris Sanborn, 1949
Trinycteris nicefori (Sanborn, 1949)
Va m p y r u m Ranesque, 1815
Vampyrum spectrum (Linnaeus, 1758)
Glossophaginae Bonaparte, 1845
Anoura Gray, 1838
Anoura caudifer (É. Georoy Saint-Hilaire, 1818)
Anoura cultrata Handley, 1960
Anoura georoyi Gray, 1838
Anoura latidens Handley, 1984
Anoura luismanueli Molinari, 1994
Anoura peruana (Tschudi, 1844)
Choeroniscus omas, 1928
Choeroniscus godmani (omas, 1903)
Choeroniscus minor (Peters, 1868)
Glossophaga É. Georoy, 1818
Glossophaga longirostris Miller, 1898
Glossophaga soricina (Pallas, 1766)
Leptonycteris Lydekker, 1891
Leptonycteris curasoae Miller, 1900
Lichonycteris omas, 1895
Lichonycteris degener Miller, 1931
Scleronycteris omas, 1912
Scleronycteris ega omas, 1912
Lonchophyllinae Griths, 1982
Hsunycteris Parlos, Timm, Swier, Zeballos & Baker,
2014
Hsunycteris thomasi (J. A. Allen, 1904)
Lionycteris omas, 1913
Lionycteris spurrelli omas, 1913
Lonchophylla omas, 1903
Lonchophylla orienticollina Dávalos & Corthals, 2008
Lonchophylla robusta Miller, 1912
Carolliinae Miller, 1924
Carollia Gray, 1838
Carollia brevicauda (Schinz, 1821)
Carollia castanea H. Allen, 1890
Carollia perspicillata (Linnaeus, 1758)
Rhinophylla Peters, 1865
Rhinophylla scherae Carter, 1966
Rhinophylla pumilio Peters, 1865
Stenodermatinae Gervais, 1856
Ametrida Gray, 1847
Ametrida centurio Gray, 1847
Artibeus Leach, 1821
Artibeus amplus Handley, 1987
Artibeus concolor Peters, 1865
Artibeus lituratus (Olfers, 1818)
Artibeus obscurus (Schinz, 1821)
Artibeus planirostris Spix, 1823
Lista de mamíferos de Venezuela
29
Centurio Gray, 1842
Centurio senex Gray, 1842
Chiroderma Peters, 1860
Chiroderma salini Dobson, 1878
Chiroderma trinitatum Goodwin, 1958
Chiroderma villosum Peters, 1860
Dermanura P. Gervais, 1856
Dermanura bogotensis (K. Andersen, 1906)
Dermanura cinerea (Gervais, 1856)
Dermanura gnoma (Handley, 1987)
Dermanura phaeotis (Miller, 1902)
Enchisthenes K. Etersen, 1906
Enchisthenes hartii (omas, 1892)
Mesophylla omas, 1901
Mesophylla macconnelli omas, 1901
Platyrrhinus Saussure, 1860
Platyrrhinus albericoi Velazco, 2005
Platyrrhinus angustirostris Velazco, Gardner & Patterson,
2010
Platyrrhinus aurarius (Handley & Ferris, 1972)
Platyrrhinus brachycephalus (Rouk & Carter, 1972)
Platyrrhinus fusciventris Velazco, Gardner & Patterson,
2010
Platyrrhinus helleri (Peters, 1866)
Platyrrhinus umbratus (Lyon, 1902)
Platyrrhinus vittatus (Peters, 1860)
Sphaeronycteris Peters, 1882
Sphaeronycteris toxophyllum Peters, 1882
Sturnira Gray, 1842
Sturnira adrianae Molinari, Bustos, Burneo, Camacho,
Moreno & Fermín, 2017
Sturnira aratathomasi Peterson & Tamsitt, 1968
Sturnira bidens (omas, 1915)
Sturnira bogotensis Shamel, 1927
Sturnira erythromos (Tschudi, 1844)
Sturnira giannae Velazco & Patterson, 2019
Sturnira sorianoi Sánchez-Hernández, Romero-Almaraz,
& Schnell, 2005
Sturnira tildae de la Torre, 1959
Uroderma Peters, 1866
Uroderma bakeri Mantilla-Meluk, 2014
Uroderma bilobatum Peters, 1866
Uroderma magnirostrum Davis, 1968
Vampyressa omas, 1900
Vampyressa thyone omas, 1909
Vampyriscus omas, 1900
Vampyriscus bidens (Dobson, 1878)
Vampyrodes omas, 1900
Vampyrodes caraccioli (omas, 1889)
Desmodontinae Bonaparte, 1845
Desmodus Wied-Neuwied, 1826
Desmodus rotundus (É. Georoy Saint-Hilaire, 1810)
Diaemus Miller, 1906
Diaemus youngi (Jentink, 1893)
Diphylla Spix, 1823
Diphylla ecaudata Spix, 1823
Natalidae Gray, 1866
Natalus Gray, 1838
Natalus tumidirostris Miller, 1900
Furipteridae Gray, 1866
Furipterus Bonaparte, 1837
Furipterus horrens (F. Cuvier, 1828)
yropteridae Miller, 1907
yroptera Spix, 1823
yroptera discifera (Lichtenstein & Peters, 1855)
yroptera lavali Pine, 1993
yroptera tricolor Spix, 1823
Vespertilionidae Gray, 1821
Vespertilioninae Gray, 1821
Aeorestes Fitzinger, 1870
Aeorestes villosissimus (É. Georoy Saint-Hilaire, 1806)
Dasypterus W. Peters, 1870
Dasypterus ega (Gervais, 1856)
Eptesicus Ranesque, 1820
Eptesicus andinus J. A. Allen, 1914
Eptesicus brasiliensis (Desmarest, 1819)
Eptesicus chiriquinus omas, 1920
Eptesicus furinalis (dOrbigny & Gervais, 1847)
Eptesicus miradorensis (H. Allen, 1866)
Eptesicus orinocensis Ramírez-Chaves, Morales-Martínez,
Pérez, Velásquez-Guarín, Mejía-Fontecha,
Ortiz-Giraldo, Ossa-López & Páez, 2021
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
30
Histiotus Gervais, 1856
Histiotus humboldti Handley, 1996
Histiotus colombiae O. omas, 1916
Lasiurus Gray, 1831
Lasiurus atratus Handley, 1996
Lasiurus blossevillii (Lesson & Garnot, 1826)
Rhogeessa H. Allen, 1866
Rhogeessa io omas, 1903
Rhogeessa minutilla Miller, 1897
Myotinae Tate, 1942
Myotis Kaup, 1829
Myotis albescens (É. Georoy Saint-Hilaire, 1806)
Myotis handleyi Moratelli, Gardner, De Oliveira & Wil-
son, 2013
Myotis keaysi J. A. Allen, 1914
Myotis larensis LaVal, 1973
Myotis nigricans (Schinz, 1821)
Myotis oxyotus (Peters, 1867)
Myotis pilosatibiales LaVal, 1973
Myotis riparius Handley, 1960
Molossidae Gervais, 1856
Molossinae Gervais, 1856
Cynomops omas, 1920
Cynomops greenhalli (Goodwin, 1958)
Cynomops mastivus (omas, 1911)
Cynomops milleri (Osgood, 1914)
Cynomops planirostris (Peters, 1866)
Eumops Miller, 1906
Eumops auripendulus (Shaw, 1800)
Eumops dabbenei omas, 1914
Eumops glaucinus (Wagner, 1843)
Eumops hansae Sanborn, 1932
Eumops maurus (omas, 1901)
Eumops nanus (Miller, 1900)
Eumops perotis (Schinz, 1821)
Eumops trumbulli omas, 1901
Molossops Peters, 1866
Molossops neglectus Williams & Genoways, 1980
Molossops temminckii (Burmeister, 1854)
Molossus É. Georoy, 1805
Molossus alarezi Gonzalez-Ruiz, Ramírez-Pulido &
Arroyo-Cabrales, 2011
Molossus bondae J. A. Allen, 1904
Molossus coibensis J. A. Allen, 1904
Molossus molossus (Pallas, 1766)
Molossus pretiosus Miller, 1902
Molossus rufus É. Georoy Saint-Hilaire, 1805
Neoplatymops Peterson, 1965
Neoplatymops mattogrossensis (Vieira, 1942)
Nyctinomops Miller, 1902
Nyctinomops aurispinosus (Peale, 1848)
Nyctinomops laticaudatus. Georoy Saint-Hilaire,
1805)
Nyctinomops macrotis (Gray, 1839)
Promops Gervais, 1856
Promops centralis omas, 1915
Promops nasutus (Spix, 1823)
Tadarida Ranesque, 1814
Tadarida brasiliensis (I. Georoy Saint-Hilaire, 1824)
PRIMATES Linnaeus, 1758
Aotidae Elliot, 1913
Aotus Illiger, 1811
Aotus lemurinus (I. Georoy, 1846)
Aotus trivirgatus (Humboldt, 1812)
Atelidae Gray, 1825
Alouattinae Trouessart, 1897
Alouatta Lacépède, 1799
Alouatta arctoidea Cabrera, 1940
Alouatta macconnelli Elliot, 1910
Alouatta seniculus (Linnaeus, 1766)
Atelinae Gray, 1825
Ateles É. Georoy, 1806
Ateles belzebuth (É. Georoy, 1806)
Ateles hybridus (I. Georoy, 1829)
Cebidae Bonaparte, 1831
Cebinae Bonaparte, 1831
Cebus Erxleben, 1777
Cebus albions (Humboldt, 1812)
Cebus brunneus Allen, 1914
Cebus leucocephalus Gray, 1865
Cebus olivaceus Schömburgk, 1848
Lista de mamíferos de Venezuela
31
Sapajus Kerr, 1792
Sapajus apella (Linnaeus, 1758)
Saimiriinae Miller, 1812
Saimiri Voigt, 1831
Saimiri cassiquiarensis (Lesson, 1840)
Pitheciidae Mivart, 1865
Callicebinae Pocock, 1925
Cheracebus Byrne, Rylands, Carneiro, Lynch-Alfaro,
Bertuol, Silva, Messias, Groves, Mittermeier, Farias,
Hrbek, Schneider, Sampaio & Boubli, 2016
Cheracebus lugens (Humboldt, 1811)
Pitheciinae Mivart, 1865
Cacajao Lesson, 1840
Cacajao melanocephalus (Humboldt, 1811)
Chiropotes Lesson, 1840
Chiropotes chiropotes Humboldt, 1811
Pithecia Desmarest, 1804
Pithecia pithecia (Linnaeus, 1758)
CARNIVORA Bowdich, 1821
Felidae Fischer, 1817
Felinae Fischer, 1817
Herpailurus Severtzow, 1858
Herpailurus yagouaroundi (É. Georoy Saint-Hilaire, 1803)
Leopardus Gray, 1842
Leopardus pardalis (Linnaeus, 1758)
Leopardus tigrinus (Schreber, 1775)
Leopardus wiedii (Schinz, 1821)
Puma Jardine, 1834
Puma concolor (Linnaeus, 1771)
Pantherinae Pocock, 1917
Panthera Oken, 1816
Panthera onca (Linnaeus, 1758)
Canidae Fischer, 1817
Cerdocyon H. Smith, 1839
Cerdocyon thous (Linnaeus, 1766)
Speothos Lund, 1839
Speothos venaticus (Lund, 1842)
Urocyon Baird, 1857
Urocyon cinereoargenteus (Schreber, 1775)
Mustelidae Fischer, 1817
Lutrinae Bonaparte, 1838
Lontra Gray, 1843
Lontra longicaudis (Olfers, 1818)
Pteronura Gray, 1837
Pteronura brasiliensis (Gmelin, 1788)
Mustelinae Fischer, 1817
Eira C.E.H. Smith, 1842
Eira barbara (Linnaeus, 1758)
Galictis Bell, 1826
Galictis vittata (Schreber, 1776)
Neogale Desmarest, 1818
Neogale aicana (Desmarest, 1818)
Neogale enata Lichtenstein, 1831
Mephitidae Bonaparte, 1845
Conepatus Gray, 1937
Conepatus semistriatus (Boddaert, 1785)
Procyonidae Gray, 1825
Bassaricyon J.A. Allen, 1876
Bassaricyon alleni omas, 1880
Nasua Storr, 1780
Nasua nasua (Linnaeus, 1766)
Nasuella Hollister, 1915
Nasuella meridensis (omas, 1901)
Nasuella olivacea (Gray, 1865)
Potos É. Georoy Saint-Hilaire & F. G. Cuvier, 1795
Potos avus (Schreber, 1774)
Procyon Storr, 1780
Procyon cancrivorus (G. Cuvier, 1798)
Ursidae Fischer de Waldheim, 1817
Tremarctos Gervais, 1855
Tremarctos ornatus (F. Cuvier, 1825)
CETACEA Brisson, 1762
Balaenopteridae Gray, 1864
Balaenoptera Lacèpéde, 1804
Balaenoptera brydei (O. Olsen, 1913)
Megaptera Gray, 1846
Megaptera noaeangliae (Borowski, 1781)
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
32
Delphinidae Gray, 1821
Delphinus Linnaeus, 1758
Delphinus delphis Linnaeus, 1758
Feresa Gray, 1870
Feresa attenuata Gray, 1875
Globicephala Lesson, 1828
Globicephala macrorhynchus Gray, 1846
Grampus Gray, 1828
Grampus griseus (G. Cuvier, 1812)
Lagenodelphis Fraser, 1956
Lagenodelphis hosei Fraser, 1956
Orcinus Fitzinger, 1860
Orcinus orca (Linnaeus, 1758)
Peponocephala Nishiwaki & Norris, 1966
Peponocephala electra (Gray, 1846)
Pseudorca Reinhardt, 1862
Pseudorca crassidens (Owen, 1846)
Sotalia Gray, 1866
Sotalia guianensis (P. J. Van Bénedén, 1864)
Stenella Gray, 1866
Stenella attenuata (Gray, 1846)
Stenella clymene (Gray, 1846)
Stenella coeruleoalba (Meyen, 1833)
Stenella ontalis (G. Cuvier, 1829)
Stenella longirostris (Gray, 1828)
Steno Gray, 1846
Steno bredanensis (G. Cuvier, 1828)
Tursiops Gervais, 1855
Tursiops truncatus (Montagu, 1821)
Kogiidae Gill, 1871
Kogia Gray, 1846
Kogia breviceps (de Blainville, 1838)
Kogia sima (Owen, 1866)
Physeteridae Gray, 1821
Physeter Linnaeus, 1758
Physeter macrocephalus Linnaeus, 1758
Iniidae Gray, 1846
Inia d’Orbigny, 1834
Inia georensis (de Blainville, 1817)
Inia humboldtiana Pilleri & Gihr, 1977
Ziphiidae Gray, 1865
Mesoplodon Gervais, 1850
Mesoplodon densirostris (de Blainville, 1817)
Mesoplodon europaeus (Gervais, 1855)
Ziphius G. Cuvier, 1823
Ziphius cavirostris G. Cuvier, 1823
SIRENIA Illiger, 1811
Trichechidae Gill, 1872
Trichechus Linnaeus, 1758
Trichechus manatus Linnaeus, 1758
PERISSODACTYLA Owen, 1848
Tapiridae Gray, 1821
Tapirus Brisson, 1762
Tapirus terrestris (Linnaeus, 1758)
ARTIODACTYLA Owen, 1848
Tayassuidae Palmer, 1897
Dicotyles Cuvier, 1816
Dicotyles tajacu (Linnaeus, 1758)
Tayassu G. Fischer, 1814
Tayassu pecari (Link, 1795)
Cervidae Goldfuss, 1820
Capreolinae Brookes, 1828
Mazama Ranesque, 1817
Mazama americana (Erxleben, 1777)
Mazama nemorivaga (F. Cuvier 1817)
Mazama runa (Pucheran, 1851)
Odocoileus Ranesque, 1832
Odocoileus cariacou (Boddaert, 1784)
Odocoileus lasiotis Osgood, 1914
Odocoileus margaritae Osgood, 1910
RODENTIA Bowdich, 1821
Sciuridae G. Fischer, 1817
Sciurinae G. Fischer, 1817
Guerlinguetus Gray, 1821
Guerlinguetus aestuans (Linnaeus, 1766)
Hadrosciurus J. A. Allen, 1915
Hadrosciurus igniventris (Wagner, 1842)
Lista de mamíferos de Venezuela
33
Syntheosciurus Bangs, 1902
Syntheosciurus granatensis (Humboldt, 1811)
Heteromyidae Gray, 1868
Heteromyinae Gray, 1868
Heteromys Desmarest, 1817
Heteromys anomalus (ompson, 1815)
Heteromys australis omas, 1901
Heteromys catopterius R. P. Anderson & Gutiérrez, 2009
Heteromys oasicus R. P. Anderson, 2003
Muridae Illiger, 1811
Murinae Illiger, 1811
Mus Linnaeus, 1758
Mus musculus Linnaeus, 1758
Rattus Fischer, 1803
Rattus norvegicus (Berkenhout, 1769)
Rattus rattus Linnaeus, 1759
Cricetidae Fischer, 1817
Sigmodontinae Wagner, 1843
Aepeomys omas, 1898
Aepeomys lugens (omas, 1896)
Aepeomys reigi Ochoa, Aguilera, Pacheco & Soriano,
2001
Calomys Waterhouse, 1837
Calomys hummelincki (Husson, 1960)
Chibchanomys Voss, 1988
Chibchanomys trichotis (omas, 1897)
Chilomys omas, 1897
Chilomys fumeus Osgood, 1912
Daptomys Anthony, 1929
Daptomys mussoi (Ochoa & Soriano, 1991)
Daptomys venezuelae Anthony, 1929
Euryoryzomys Weksler, Percequillo & Voss, 2006
Euryoryzomys macconnelli (omas, 1910)
Holochilus Brandt, 1835
Holochilus venezuelae J. A. Allen, 1904
Hylaeamys Weksler, Percequillo & Voss, 2006
Hylaeamys megacephalus (G. Fischer, 1814)
Hylaeamys yunganus (omas, 1902)
Ichthyomys omas, 1893
Ichthyomys hydrobates (Winge, 1891)
Ichthyomys pittieri Handley & Mondol, 1963
Melanomys omas, 1902
Melanomys columbianus (J. A. Allen, 1899)
Microryzomys omas, 1917
Microryzomys minutus (Tomes, 1860)
Neacomys omas, 1900
Neacomys guianae omas, 1905
Neacomys leilae Caccavo & Weksler, 2021
Neacomys paracou Voss, Lunde & Simmons, 2001
Neacomys tenuipes omas, 1900
Necromys Ameghino, 1889
Necromys urichi (J. A. Allen & Chapman, 1897)
Nectomys Peters, 1861
Nectomys palmipes (J. A. Allen & Chapman, 1893)
Nectomys rattus (Pelzeln, 1883)
Nephelomys Weksler, Percequillo & Voss, 2006
Nephelomys caracolus (omas, 1914)
Nephelomys maculiventer (J. A. Allen, 1899)
Nephelomys meridensis (omas, 1894)
Nephelomys sp.
Neomicroxus Alvarado-Serrano & D´Elia, 2013
Neomicroxus bogotensis (O. omas, 1895)
Oecomys omas, 1906
Oecomys auyantepui Tate, 1939
Oecomys bicolor (Tomes, 1860)
Oecomys concolor (Wagner, 1845)
Oecomys avicans (omas, 1894)
Oecomys rex omas, 1910
Oecomys roberti (omas, 1904)
Oecomys rutilus Anthony, 1921
Oecomys speciosus (J. A. Allen & Chapman, 1893)
Oecomys trinitatis (J. A. Allen & Chapman, 1893)
Oligoryzomys Bangs, 1900
Oligoryzomys delicatus (J. A. Allen & Chapman, 1897)
Oligoryzomys griseolus (Osgood, 1912)
Oligoryzomys messorius (omas, 1901)
Oryzomys Baird, 1857
Oryzomys gorgasi Hershkovitz, 1971
S. Boher Bentti, M. Salazar Candelle & C. Ferreira Marques
34
Podoxymys Anthony, 1929
Podoxymys roraimae Anthony, 1929
Rhipidomys Tschudi, 1845
Rhipidomys couesi (J. A. Allen & Chapman, 1893)
Rhipidomys fuliventer omas, 1896
Rhipidomys leucodactylus (Tschudi, 1844)
Rhipidomys macconnelli de Winton, 1900
Rhipidomys nitela omas, 1901
Rhipidomys ochoagrateroli García, Almeida, Machado,
Delgado-Jaramillo, Araujo-Reyes, Vásquez-Parra &
Florez, 2020
Rhipidomys tenuicauda (J. A. Allen, 1899)
Rhipidomys venezuelae omas, 1896
Rhipidomys venustus omas, 1900
Rhipidomys wetzeli Gardner, 1989
Sigmodon Say & Ord, 1825
Sigmodon alstoni (omas, 1881)
Sigmodon hirsutus (Burmeister, 1854)
Sigmodontomys J. A. Allen, 1897
Sigmodontomys alfari J. A. Allen, 1897
omasomys Coues, 1884
omasomys aureus (Tomes, 1860)
omasomys emeritus omas, 1916
omasomys hylophilus Osgood, 1912
omasomys princeps (omas, 1895)
omasomys vestitus (omas, 1898)
Transandinomys Weksler, Percequillo & Voss, 2006
Transandinomys talamancae (J. A. Allen, 1891)
Zygodontomys J. A. Allen, 1897
Zygodontomys brevicauda (J. A. Allen & Chapman, 1893)
Erethizontidae Bonaparte, 1845
Erethizontinae Bonaparte, 1845
Coendou Lacèpéde, 1799
Coendou melanurus (Wagner, 1842)
Coendou prehensilis (Linnaeus, 1758)
Coendou pruinosus omas, 1905
Dinomyidae Alston, 1876
Dinomys Peters, 1873
Dinomys branickii Peters, 1873
Caviidae G. Fischer, 1817
Caviinae G. Fischer, 1817
Cavia Pallas, 1766
Cavia aperea Erxleben, 1777
Hydrochoerinae Gray, 1825
Hydrochoerus Brisson, 1762
Hydrochoerus hydrochaeris (Linnaeus, 1766)
Hydrochoerus isthmius Goldman, 1912
Dasyproctidae Bonaparte, 1838
Dasyprocta Illiger, 1811
Dasyprocta fuliginosa Wagler, 1832
Dasyprocta guamara Ojasti, 1972
Dasyprocta leporina (Linnaeus, 1758)
Dasyprocta punctata Gray, 1842
Myoprocta omas, 1903
Myoprocta pratti Pocok, 1913
Cuniculidae G. S. Miller & Gidley, 1918
Cuniculus Brisson, 1762
Cuniculus paca (Linnaeus, 1766)
Cuniculus taczanowskii (Stolzmann, 1865)
Echimyidae Gray, 1825
Dactylomyinae Tate, 1935
Dactylomys É. Georoy Saint-Hilaire , 1838
Dactylomys dactylinus (Desmarest, 1817)
Olallamys Emmons, 1988
Olallamys edax (omas, 1916)
Echimyinae Gray, 1825
Echimys F. Cuvier, 1809
Echimys chrysurus Zimmermann, 1780
Isothrix Wagner, 1845
Isothrix orinoci (omas, 1899)
Makalata Husson, 1978
Makalata didelphoides (Desmarest, 1817)
Makalata macrura (Wagner, 1842)
Pattonomys Emmons, 2005
Pattonomys carrikeri (J. A. Allen, 1911)
Pattonomys avidus (Hollister, 1914)
Pattonomys punctatus (omas, 1899)
Lista de mamíferos de Venezuela
35
Eumysopinae Rusconi, 1935
Mesomys Wagner, 1845
Mesomys hispidus (Desmarest, 1817)
Proechimys J. A. Allen, 1899
Proechimys canicollis (J. A. Allen, 1899)
Proechimys cuvieri Petter, 1978
Proechimys guairae omas, 1901
Proechimys guyannensis (É. Georoy Saint-Hilaire, 1803)
Proechimys hoplomyoides Tate, 1939
Proechimys quadruplicatus Hershkovitz, 1948
Proechimys trinitatis (J. A. Allen & Chapman, 1893)
LAGOMORPHA Brandt, 1855
Leporidae Fischer, 1817
Sylilagus Gray, 1867
Sylilagus andinus (omas, 1897)
Sylilagus brasiliensis (Linnaeus, 1758)
Sylilagus oridanus (J. A. Allen, 1890)
Sylilagus varynaensis Durant & Guevara, 2001